7 opmerkelijke zwanenzangen
door Martijn Voorvelt 28 jan. 2025 28 januari 2025
Composities die zijn geschreven met de dood in de ogen hebben een bijzondere zeggingskracht. Twee ervan klinken deze maand bij het Concertgebouworkest; Preludium vult aan.
-
Stilleven van viool met kandelaar
Stilleven van viool met kandelaar
-
Stilleven van viool met kandelaar
Stilleven van viool met kandelaar
1
Johann Jakob Froberger: Méditation sur ma mort future uit ‘Partita in D groot’, FbWV 620 (1660)
Volgens een wel heel specifieke bron noteerde de beroemde Duitse klaviercomponist Froberger deze intrigerende Allemande, ondertekend ‘NB Memento Mori Froberger?’, op 1 mei 1660 in Parijs. Zeven jaar vóór zijn dood.
2
Wolfgang Amadeus Mozart: Requiem, KV 622 (1791)
Misschien wel de beroemdste zwanenzang uit de geschiedenis, niet alleen vanwege de mythevorming die het werk omgeeft, maar ook omdat de berooide 33-jarige op zijn doodsbed zulke hemelse muziek afleverde.
3
Franz Schubert: Schwanengesang, D 957 (1828)
In de laatste maanden van zijn korte leven schreef Schubert het ene meesterwerk na het andere. Daaronder de liederen die vlak na zijn dood samen werden uitgegeven als Schwanengesang, al waren ze niet als cyclus bedoeld en had hij daarna nog drie pianosonates neergepend.
4
Anton Bruckner: Symfonie nr. 9 in d klein (1894)
Waren de twee vorige symfonieën opgedragen aan aardse vorsten, zijn laatste reserveerde Bruckner voor de ‘majesteit der majesteiten’. De doodzieke componist werkte zich suf voor ‘dem lieben Gott’, maar stierf voor hij de Finale kon voltooien.
5
Richard Strauss: Vier letzte Lieder (1948)
Nostalgie, weemoed en acceptatie van de naderende dood klinken door in de liederen die Strauss op 84-jarige leeftijd schreef. Maar dat hij spoedig zou sterven wist hij nog niet. Het was zijn uitgever die de vier liederen hun veelbetekenende titel gaf.
6
Claude Debussy: Les soirs illuminés par l’ardeur du charbon (1917)
Tijdens de oorlogswinter van 1916-17 wist een kolenhandelaar Debussy’s verarmde gezin te voorzien van de schamele resten van zijn handel. Als dank ontving hij dit pianowerk, het laatste dat Debussy, een jaar voor zijn dood, componeerde. Het kwam pas in 2001 boven water.
7
Theo Verbey: Ariadne (2019)
Zijn laatste werk schreef Theo Verbey in opdracht van het Concertgebouworkest. De mythologische draad van Ariadne biedt een uitweg uit een hels labyrint: ze leidt naar bevrijding en verlossing. Het overlijden van de componist kort na de voltooiing was een grote schok. Ariadne ging drie maanden later in première.
1
Johann Jakob Froberger: Méditation sur ma mort future uit ‘Partita in D groot’, FbWV 620 (1660)
Volgens een wel heel specifieke bron noteerde de beroemde Duitse klaviercomponist Froberger deze intrigerende Allemande, ondertekend ‘NB Memento Mori Froberger?’, op 1 mei 1660 in Parijs. Zeven jaar vóór zijn dood.
2
Wolfgang Amadeus Mozart: Requiem, KV 622 (1791)
Misschien wel de beroemdste zwanenzang uit de geschiedenis, niet alleen vanwege de mythevorming die het werk omgeeft, maar ook omdat de berooide 33-jarige op zijn doodsbed zulke hemelse muziek afleverde.
3
Franz Schubert: Schwanengesang, D 957 (1828)
In de laatste maanden van zijn korte leven schreef Schubert het ene meesterwerk na het andere. Daaronder de liederen die vlak na zijn dood samen werden uitgegeven als Schwanengesang, al waren ze niet als cyclus bedoeld en had hij daarna nog drie pianosonates neergepend.
4
Anton Bruckner: Symfonie nr. 9 in d klein (1894)
Waren de twee vorige symfonieën opgedragen aan aardse vorsten, zijn laatste reserveerde Bruckner voor de ‘majesteit der majesteiten’. De doodzieke componist werkte zich suf voor ‘dem lieben Gott’, maar stierf voor hij de Finale kon voltooien.
5
Richard Strauss: Vier letzte Lieder (1948)
Nostalgie, weemoed en acceptatie van de naderende dood klinken door in de liederen die Strauss op 84-jarige leeftijd schreef. Maar dat hij spoedig zou sterven wist hij nog niet. Het was zijn uitgever die de vier liederen hun veelbetekenende titel gaf.
6
Claude Debussy: Les soirs illuminés par l’ardeur du charbon (1917)
Tijdens de oorlogswinter van 1916-17 wist een kolenhandelaar Debussy’s verarmde gezin te voorzien van de schamele resten van zijn handel. Als dank ontving hij dit pianowerk, het laatste dat Debussy, een jaar voor zijn dood, componeerde. Het kwam pas in 2001 boven water.
7
Theo Verbey: Ariadne (2019)
Zijn laatste werk schreef Theo Verbey in opdracht van het Concertgebouworkest. De mythologische draad van Ariadne biedt een uitweg uit een hels labyrint: ze leidt naar bevrijding en verlossing. Het overlijden van de componist kort na de voltooiing was een grote schok. Ariadne ging drie maanden later in première.