Wie is Antonio Vivaldi?
Antonio Vivaldi
componist
Antonio Vivaldi was een Italiaanse barokcomponist. Hij schreef honderden concerten voor met name strijkinstrumenten, zoals De vier jaargetijden. In zijn eigen tijd waren vooral zijn opera’s populair.
De rode priester
Antonio Lucio Vivaldi ziet op 4 maart 1678 het levenslicht als zoon van een van de beste violisten van de kapel van de San Marco, Giovanni Battista Vivaldi. Een aardbeving op de dag van zijn geboorte zorgt mogelijk dat zijn moeder, Camilla Calicchio, hem een toekomst als priester toebedeelt.
Onder het oog van zijn vader ontwikkelt Antonio zich al snel tot vioolvirtuoos. De opleiding tot priester sluit hij in 1703 af. Al snel herkent men hem aan zijn vuurrode haar: zijn hele verdere leven noemt men hem ‘il prete rosso,’ de rode priester. Maar Vivaldi wordt al snel (in 1704) van zijn priestersbestemming verlost − misschien omdat hij aan astma lijdt, of omdat hij zijn missen regelmatig onderbreekt om een muzikaal idee op te schrijven.
Het muzikale weeshuis
Vanaf 1703 is Vivaldi vioolleraar bij het welvarende Pio Ospedale della Pietà: een tehuis voor buitenechtelijke kinderen en wezen. Een grote geldstroom afkomstig van vaders − die hun kinderen niet erkennen, maar wel financieel ondersteunen − maakt dat het tehuis Vivaldi volop mogelijkheden biedt. Al snel is hij maestro di coro, hij moet dan voor iedere feestdag een concert en oratorium schrijven.
-
Anoniem portret
Waarschijnlijk Antonio Vivaldi; olieverfschilderij uit het Museo Internazionale e Biblioteca della Musica di Bologna, 1723
Anoniem portret
Waarschijnlijk Antonio Vivaldi; olieverfschilderij uit het Museo Internazionale e Biblioteca della Musica di Bologna, 1723
-
Anoniem portret
Waarschijnlijk Antonio Vivaldi; olieverfschilderij uit het Museo Internazionale e Biblioteca della Musica di Bologna, 1723
Anoniem portret
Waarschijnlijk Antonio Vivaldi; olieverfschilderij uit het Museo Internazionale e Biblioteca della Musica di Bologna, 1723
Vanaf 1705 worden deze concerten uitgegeven. Een echte doorbraak is de bundel L'estro armonico uit 1711. Vivaldi laat het publiceren door de vermaarde Amsterdamse drukker Estienne Roger, en draagt het op aan zijn mecenas prins Ferdinand van Toscane − die ook componisten als Georg Friedrich Händel en Allesandro Scarlatti subsidieert. L'estro armonico is door heel Europa populair.
Ook als Vivaldi vanaf 1718 regelmatig reist, blijft hij voor het tehuis componeren. Zes jaar lang levert hij hen maandelijks twee concerten. Deze concerten zijn vaak technisch hoogstaand en getuigen van Vivaldi’s grote virtuositeit en talent voor het componeren van frisse, ritmische muziek.
Mantua, Rome, Venetië
Ondertussen bouwt Vivaldi aan een reputatie als operacomponist. Opera's zijn op dat moment in Italië een van de belangrijkste vormen van vermaak. In het jaar 1713 kan hij voor het eerst in het theater terecht met zijn opera Ottone in Villa. In Venetië gaan in de jaren daarna de opera's Orlando finto pazzo, Nerone fatto Cesare en Arsilda, regina di Ponto in première. Ondertussen schrijft hij voor het tehuis Piéta het oratorium Juditha triumphans (RV 644).
In 1718 vertrekt Vivalde naar Mantua, waar hij voor een belangrijke positie als kapelmeester is gevraagd. Hij blijft er drie jaar en produceert verschillende opera's. Ook uit Milaan krijgt hij opdrachten in deze tijd. Vervolgens reist hij door naar Rome in 1722, waar hij door de nieuwe paus wordt uitgenodigd voor hem te spelen. In Rome volgen vier nieuwe opera's.
Gedurende zijn verblijf in Mantua schrijft Vivaldi zijn beroemde Vier jaargetijden. Bij de concerten levert hij sonnetten aan, vermoedelijk door hemzelf geschreven, bedoelt om uit te leggen wat hij in de muziek verklankt. HIj beschrijft verschillende vogels, krekels, blaffende honden en muggen. Hiermee zijn de Vier jaargetijden een van de vroegste voorbeelden van programmatische muziek, instrumentale muziek die een buitenmuzikaal verhaal vertelt. Het werk wordt in 1725 als onderdeel van twaalf concerten gedrukt door Michel-Charles Le Cène in Amsterdam.
De bloei van zijn carrière
Vivaldi is vanaf dat moment enorm in zwang bij de Europese adel: hij krijgt opdrachten en uitnodigingen van ambassadeurs, prinsen en prinsessen. In 1730 reist hij met zijn vader naar Wenen en Praag, waar hij opnieuw opera's componeert. In Wenen haalt hij banden aan met de Oostenrijkse keizer Karel VI (1685-1740).
Laatste jaren
Vivaldi krijgt in 1737 een uitnodiging om als eregast aanwezig te zijn bij de viering van het 100-jarige bestaan van de Schouwburg van Van Campen in Amsterdam, en reist naar Nederland. Terug in Venetië noopt een financiële crisis hem tot ontslag bij het weeshuis. Met zijn laatste centen trekt hij naar Wenen, in de hoop dat keizer Karel VI in zijn levensonderhoud zal voorzien. Het duurt niet lang: de keizer sterft in 1740.
Vivaldi sterft zelf kort daarna op 28 juli 1741, nog altijd in Wenen. Hij krijgt een armeluisgraf naast de Karlskirche. Een populaire legende wil dat de jonge Joseph Haydn muziek speelde bij de begrafenis, maar dat lijkt niet te zijn gebeurt.
Vivaldi sterft zonder te weten hoe invloedrijk zijn muziek zal worden. Componisten als Bach, Haydn en Mozart laten zich in hun concerten door hem inspireren.
Vanaf 1705 worden deze concerten uitgegeven. Een echte doorbraak is de bundel L'estro armonico uit 1711. Vivaldi laat het publiceren door de vermaarde Amsterdamse drukker Estienne Roger, en draagt het op aan zijn mecenas prins Ferdinand van Toscane − die ook componisten als Georg Friedrich Händel en Allesandro Scarlatti subsidieert. L'estro armonico is door heel Europa populair.
Ook als Vivaldi vanaf 1718 regelmatig reist, blijft hij voor het tehuis componeren. Zes jaar lang levert hij hen maandelijks twee concerten. Deze concerten zijn vaak technisch hoogstaand en getuigen van Vivaldi’s grote virtuositeit en talent voor het componeren van frisse, ritmische muziek.
Mantua, Rome, Venetië
Ondertussen bouwt Vivaldi aan een reputatie als operacomponist. Opera's zijn op dat moment in Italië een van de belangrijkste vormen van vermaak. In het jaar 1713 kan hij voor het eerst in het theater terecht met zijn opera Ottone in Villa. In Venetië gaan in de jaren daarna de opera's Orlando finto pazzo, Nerone fatto Cesare en Arsilda, regina di Ponto in première. Ondertussen schrijft hij voor het tehuis Piéta het oratorium Juditha triumphans (RV 644).
In 1718 vertrekt Vivalde naar Mantua, waar hij voor een belangrijke positie als kapelmeester is gevraagd. Hij blijft er drie jaar en produceert verschillende opera's. Ook uit Milaan krijgt hij opdrachten in deze tijd. Vervolgens reist hij door naar Rome in 1722, waar hij door de nieuwe paus wordt uitgenodigd voor hem te spelen. In Rome volgen vier nieuwe opera's.
Gedurende zijn verblijf in Mantua schrijft Vivaldi zijn beroemde Vier jaargetijden. Bij de concerten levert hij sonnetten aan, vermoedelijk door hemzelf geschreven, bedoelt om uit te leggen wat hij in de muziek verklankt. HIj beschrijft verschillende vogels, krekels, blaffende honden en muggen. Hiermee zijn de Vier jaargetijden een van de vroegste voorbeelden van programmatische muziek, instrumentale muziek die een buitenmuzikaal verhaal vertelt. Het werk wordt in 1725 als onderdeel van twaalf concerten gedrukt door Michel-Charles Le Cène in Amsterdam.
De bloei van zijn carrière
Vivaldi is vanaf dat moment enorm in zwang bij de Europese adel: hij krijgt opdrachten en uitnodigingen van ambassadeurs, prinsen en prinsessen. In 1730 reist hij met zijn vader naar Wenen en Praag, waar hij opnieuw opera's componeert. In Wenen haalt hij banden aan met de Oostenrijkse keizer Karel VI (1685-1740).
Laatste jaren
Vivaldi krijgt in 1737 een uitnodiging om als eregast aanwezig te zijn bij de viering van het 100-jarige bestaan van de Schouwburg van Van Campen in Amsterdam, en reist naar Nederland. Terug in Venetië noopt een financiële crisis hem tot ontslag bij het weeshuis. Met zijn laatste centen trekt hij naar Wenen, in de hoop dat keizer Karel VI in zijn levensonderhoud zal voorzien. Het duurt niet lang: de keizer sterft in 1740.
Vivaldi sterft zelf kort daarna op 28 juli 1741, nog altijd in Wenen. Hij krijgt een armeluisgraf naast de Karlskirche. Een populaire legende wil dat de jonge Joseph Haydn muziek speelde bij de begrafenis, maar dat lijkt niet te zijn gebeurt.
Vivaldi sterft zonder te weten hoe invloedrijk zijn muziek zal worden. Componisten als Bach, Haydn en Mozart laten zich in hun concerten door hem inspireren.
Bijgewerkt op dinsdag 10 januari 2023