Wat is Arianna?
Arianna
Arianna is de tweede opera van Claudio Monteverdi, geschreven een jaar na L’Orfeo, in 1608.
Waar gaat Arianna over?
Zowel Orfeo als Arianna was gemaakt voor Vincenzo Gonzaga, de hertog van Mantua, waar Monteverdi hofcomponist was. Arianna was bestemd voor de bruiloft van prins Francesco Gonzaga met Margherita di Savoia.
In het libretto van Ottavio Rinuccini hebben Arianna en Teseo op Kreta de Minotaurus verslagen om vervolgens samen op de vlucht te slaan. Hun samenzijn is voor eeuwig, belooft Teseo, maar daar komt natuurlijk niks van. In het Lamento d’Arianna, de enige overgeleverde aria uit de opera, vraagt zij zich retorisch af waar de trouw is die haar geliefde haar zwoer, en wil dan sterven (lasciatemi morire).
Waar gaat Arianna over?
Zowel Orfeo als Arianna was gemaakt voor Vincenzo Gonzaga, de hertog van Mantua, waar Monteverdi hofcomponist was. Arianna was bestemd voor de bruiloft van prins Francesco Gonzaga met Margherita di Savoia.
In het libretto van Ottavio Rinuccini hebben Arianna en Teseo op Kreta de Minotaurus verslagen om vervolgens samen op de vlucht te slaan. Hun samenzijn is voor eeuwig, belooft Teseo, maar daar komt natuurlijk niks van. In het Lamento d’Arianna, de enige overgeleverde aria uit de opera, vraagt zij zich retorisch af waar de trouw is die haar geliefde haar zwoer, en wil dan sterven (lasciatemi morire).
-
Detail van de openingspagina van een manuscript uit 1623 van Lamento d’Arianna
Detail van de openingspagina van een manuscript uit 1623 van Lamento d’Arianna
-
Claudio Monteverdi
kopie van een portret van de hand van Bernardo Strozzi, ca. 1640
Claudio Monteverdi
kopie van een portret van de hand van Bernardo Strozzi, ca. 1640
-
Detail van de openingspagina van een manuscript uit 1623 van Lamento d’Arianna
Detail van de openingspagina van een manuscript uit 1623 van Lamento d’Arianna
-
Claudio Monteverdi
kopie van een portret van de hand van Bernardo Strozzi, ca. 1640
Claudio Monteverdi
kopie van een portret van de hand van Bernardo Strozzi, ca. 1640
Waarom is het belangrijk om Arianna te vinden?
In 1608 was opera nog een besloten schouwspel voor de adel. Toen Monteverdi in 1613 werd benoemd tot kapelmeester van de Basilica di San Marco, nam hij Arianna mee naar Venetië, waar ze tijdens het carnavalsseizoen 1639-1640 in reprise werd genomen. Daarvoor voerde Monteverdi wijzigingen door; dat weten we omdat het libretto van zowel Mantua als Venetië bewaard is gebleven. Hij schrapte koren, wijzigde passages die specifiek te maken hadden met de uitvoering in Mantua, en verwijderde tragedia uit de titel. Want was Arianna in Mantua een tragedie, in Venetië werd de opera een komedie. De Venetiaanse partituur zou daarom verschillen aan het licht kunnen brengen over deze voor de muziek zo belangrijke transformatieve periode.
De vraag is echter: welke muziek nam Monteverdi mee naar Venetië? We weten niet of er überhaupt een partituur heeft bestaan. Het was destijds niet ongebruikelijk om op basis van een paar partijen te improviseren. De reden dat we een complete partituur van Orfeo hebben, is dat het een cadeau was voor Vincenzo Gonzaga. Temeer gezien de tijdsdruk waarmee Arianna tot stand moest komen – naar eigen zeggen werd het componeren Monteverdi bijna fataal – bestaat de kans dat van deze opera slechts partijen (hebben) bestaan.
Musicoloog Erwin Roebroeks is al jaren op zoek naar de vermiste opera. Speciaal voor Preludium doet hij maandelijks verslag van zijn zoektocht. Volg het hier:
Waarom is het belangrijk om Arianna te vinden?
In 1608 was opera nog een besloten schouwspel voor de adel. Toen Monteverdi in 1613 werd benoemd tot kapelmeester van de Basilica di San Marco, nam hij Arianna mee naar Venetië, waar ze tijdens het carnavalsseizoen 1639-1640 in reprise werd genomen. Daarvoor voerde Monteverdi wijzigingen door; dat weten we omdat het libretto van zowel Mantua als Venetië bewaard is gebleven. Hij schrapte koren, wijzigde passages die specifiek te maken hadden met de uitvoering in Mantua, en verwijderde tragedia uit de titel. Want was Arianna in Mantua een tragedie, in Venetië werd de opera een komedie. De Venetiaanse partituur zou daarom verschillen aan het licht kunnen brengen over deze voor de muziek zo belangrijke transformatieve periode.
De vraag is echter: welke muziek nam Monteverdi mee naar Venetië? We weten niet of er überhaupt een partituur heeft bestaan. Het was destijds niet ongebruikelijk om op basis van een paar partijen te improviseren. De reden dat we een complete partituur van Orfeo hebben, is dat het een cadeau was voor Vincenzo Gonzaga. Temeer gezien de tijdsdruk waarmee Arianna tot stand moest komen – naar eigen zeggen werd het componeren Monteverdi bijna fataal – bestaat de kans dat van deze opera slechts partijen (hebben) bestaan.
Musicoloog Erwin Roebroeks is al jaren op zoek naar de vermiste opera. Speciaal voor Preludium doet hij maandelijks verslag van zijn zoektocht. Volg het hier:
Waar is de verdwenen opera Arianna?
Opera vermist (1): het verboden archief
Opera vermist (2): een nieuw spoor
Opera vermist (3): een bijzondere geur
Opera vermist (4): een golf van vreugde
Opera vermist (5): leven als een Venetiaan
Opera vermist (6): de kisten gaan open
Opera vermist (7): ‘ja’ begint vaak met ‘nee’
