Nora Fischer: oude muziek, eigen koers

Nora Fischer zou zichzelf niet omschrijven als een traditioneel klassiek zangeres. ‘Ik ben ooit begonnen met een zangopleiding aan het Conservatorium van Amsterdam, maar daar liep ik vast. Je wordt daar opgeleid naar een specifieke klassieke standaard, terwijl ik juist allerlei nieuwe dingen wilde uitproberen met mijn stem.’

Uiteindelijk maakte ze de overstap naar het Complete Vocal Institute in Kopenhagen. ‘Daar gaat men er vanuit dat de stem een rijk instrument is, waar je allerlei kanten mee op kunt. Je leert om je stem in vele verschillende stijlen te gebruiken.'

'Er wordt niet gewerkt met vaste ideeën over wat mooie en goede zang is en wat niet – de artistieke keuzes liggen juist volledig bij de student. Daar kreeg ik de mogelijkheid mijn eigen koers te varen.’

Universal

Die eigen koers begint inmiddels vruchten af te werpen, zoals een exclusief contract met platengigant Universal. Fischer: ‘Universal en ik waren al veel langer aan elkaar aan het snuffelen. En natuurlijk waren er twijfels: ik ben geen ‘normale’ klassieke zangeres en ook nog eens best eigenwijs En andersom voelde ik ook weerstand om bij zo’n groot label te tekenen, waar commercie toch een belangrijke drijfveer is. Maar uiteindelijk hebben we het toch met elkaar aangedurfd.

In het voorjaar zal haar eerste cd bij Universal uitkomen, Hush met popgitarist Marnix Dorrestein. (Update 13/04: Hush is inmiddels verschenen.) Met Dorrestein benadert Fischer oude muziek als moderne songs. ‘Ik speelde al jaren met dat idee. Ik ben een groot liefhebber van aria’s uit de vroege Barok en de opbouw ervan heeft eigenlijk veel weg van een jazzliedje: er is een baslijn, een melodie en er zijn een aantal akkoorden.'

'Ook is er veel ruimte voor improvisatie. Ik vroeg me af: wat gebeurt er als we de klassieke uitvoeringspraktijk van deze muziek wegdenken en op een frisse manier met de basisingrediënten aan de slag gaan? Het resultaat is Hush.’ 

'De opbouw van een aria uit de vroege Barok heeft eigenlijk veel weg van een jazzliedje'

Voordat Fischer en Dorrestein de opname-studio indoken, hebben ze het programma op verschillende plekken gespeeld, van poppodia tot klassieke zalen. De reacties zijn positief, zowel uit klassieke als uit ‘populaire’ hoek. Fischer: ‘Ik bereik met Hush een heel breed publiek.

De popmensen horen vooral een mooi nummer dat ze aanspreekt. En uit de klassieke hoek krijg ik te horen dat ze blij verrast zijn met zo’n aanpak naast historische uitvoeringen, en dankbaar zijn dat daardoor een heel breed publiek met deze prachtige muziek kennismaakt.’ 

Update: Hush is inmiddels uit, luister het album hier

Tijdens haar concert in de Kleine Zaal zingt Fischer de oude muziek op het programma overigens wel op een klassieke manier: ‘Bij Hush zing ik versterkt en met elektrische gitaar, en dat heeft een heel eigen dynamiek. In de Kleine Zaal zing ik onversterkt en met een theorbe, dus dat vereist een veel klassiekere aanpak.'

'En dat vind ik juist het leuke, om op twee heel verschillende manieren met hetzelfde materiaal om te gaan. Want het een staat niet boven het ander; het zijn slechts alternatieven.’

A wine flows within me

Behalve met oude muziek houdt Fischer zich ook bezig met nieuwe muziek. Dit komt in het Rising Stars-concert terug in het lied A Wine Flows Within Me, een samenwerking met componist Morris Kliphuis en singer-songwriter Lucky Fonz III. Fischer: ‘Met Morris heb ik een heel eigen compositietaal ontwikkeld. We werken op een heel open manier en bespreken samen wat voor geluid een lied nodig heeft.’ 

Met Kliphuis en Lucky Fonz III werkte Fischer eerder samen aan de liedcyclus en cd The Secret Diary of Nora Plain, eind vorig jaar uitgebracht op het label Excelsior.

Fischer: ‘Dat project gaat over het leven in een observatiemaatschappij. Ik heb daar ooit mijn filosofie-scriptie over geschreven en wilde daar graag ook artistiek iets mee. In de liedcyclus komen de psychologische aspecten van het leven in zo’n maatschappij aan de orde: het gevoel altijd bekeken te worden, claustrofobie, paranoia, een gevoel van verstikking. Een dagboek zou privé moeten zijn, maar wat als we daar ook niet meer van uit kunnen gaan? Daar gaat The Secret Diary of Nora Plain over.’

Of er overeenkomsten zijn tussen The Secret Diary of Nora Plain en A Wine Flows Within Me? Fischer: ‘Eigenlijk niet. Dit nummer is speciaal voor dit programma gecomponeerd. Het volgt direct op liederen uit Messiaens Poèmes pour Mi en is daar ook door geïnspireerd.

In Messiaen hoor je een drang naar transcendentie – naar iets groters dan onszelf. A Wine Flows Within Me is daar in zekere zin een aardse tegenhanger van: in onszelf zit een diep verlangen, een fles wijn die ontkurkt wil worden.’

Echo-tournee

Ieder jaar organiseert de European Concert Hall Organisation (ECHO) de Rising Stars-tour om jonge, talentvolle artiesten aan het publiek in verschillende Europese landen voor te stellen. Nora Fischer is in 2017/2018 de Nederlandse afvaardiging en geeft dit concert niet alleen in Amsterdam, maar ook in veertien andere Europese steden.

Hoe heeft ze dit concertprogramma samengesteld? ‘Ik laat in dit concert de klassieke kant van mezelf zien en heb daarvoor mijn lievelingsmuziek gekozen. Ik begin met La courte paille, een liedcyclus die Poulenc heeft geschreven voor een zangeres, om te zingen voor haar zoontje. Het zijn hele gekke fantasieteksten, waanzinnig mooi. En in Poulencs muziek zit zo ontzettend veel: je hoort jazzinvloeden, hij flirt met andere harmonieën en klanken. Hij paste ook niet echt in een hokje.’ 

'Normaal worden de Poèmes pour Mi gezongen door grote stemmen, maar een grote stem heb ik nu eenmaal niet'

Het concert vervolgt met liederen uit Messiaens Poèmes pour Mi. Fischer: ‘Dit is voor mij de ultieme muziek. Alles is zo waanzinnig mooi: de harmonieën, de expressie, het ritme. Normaal worden de Poèmes pour Mi gezongen door grote stemmen, maar een grote stem heb ik nu eenmaal niet. In de pianoversie die ik zing, komen de transparantie en de intimiteit van deze liederen veel meer naar voren dan in de concertversie met een groot stemgeluid.’

Na de pauze wordt de sprong gemaakt naar de oude muziek: liederen van Monteverdi, Strozzi, Landi en Marini. Fischer: ‘Deze muziek is mij erg dierbaar en mocht daarom niet ontbreken.’

Waarom Fischer niet voor een chronologische opbouw heeft gekozen? ‘Ik had vanaf het begin het idee om de oude muziek na de pauze te doen, vooral omdat Messiaen vrij intens is en je daar veel concentratie voor nodig hebt. Misschien is het niet voor de hand liggend om het in deze volgorde te doen, maar daar schrik ik over het algemeen niet zo van terug. Dat past wel bij mij.’

Volg Nora Fischer op Instagram