Wat is atonaliteit?

atonaal

Atonaal is een term voor muziek die geen vaste toonsoort heeft.

Wat is atonaliteit?

Atonale muziek is 'niet tonaal', het heeft geen toonsoort. Alle tonen zijn in atonale muziek ongeveer even belangrijk. Er zijn twee verschillende soorten atonaliteit:

vrije atonaliteit. De componist neemt volledige vrijheid in de keuze van zijn tonen.
atonaliteit met restricties, zoals dodecafonie of serialisme. Bij deze vorm van atonaliteit legt de componist zichzelf muzikale beperkingen op, om te zorgen voor structuur en systematiek (bij het gebrek aan tonaliteit als structurerend middel).

Wat is atonaliteit?

Atonale muziek is 'niet tonaal', het heeft geen toonsoort. Alle tonen zijn in atonale muziek ongeveer even belangrijk. Er zijn twee verschillende soorten atonaliteit:

vrije atonaliteit. De componist neemt volledige vrijheid in de keuze van zijn tonen.
atonaliteit met restricties, zoals dodecafonie of serialisme. Bij deze vorm van atonaliteit legt de componist zichzelf muzikale beperkingen op, om te zorgen voor structuur en systematiek (bij het gebrek aan tonaliteit als structurerend middel).

Wanneer ontstond atonaliteit?

Al vanaf de Romantiek werd het tonale systeem steeds verder opgerekt: componisten stelden de oplossing naar de tonica steeds langer uit, of moduleerden meer naar toonsoorten die verder weg lagen van de hoofdtoonsoort.

Bij Richard Wagner, Franz Liszt en Richard Strauss werd het tonale systeem daardoor steeds instabieler. Ook Claude Debussy, Aleksandr Skriabin en Erik Satie speelden daarin een rol. Het was uiteindelijk Arnold Schönberg die de tonale functies helemaal losliet en met Pierrot Lunaire het eerste echt atonale werk schreef. Andere vroege componisten van atonale muziek waren Schönbergs leerlingen Alban Berg en Anton Webern.