Wie is Claude Debussy?
Claude Debussy
componist
Claude Debussy was een Franse componist die rond 1900 actief was. Zijn vernieuwende gebruik van klankkleur, harmonie en ritme was van grote invloed op veel componisten na hem.
Geboorte en jeugd
Achille-Claude (‘Claude’ vanaf 1892) Debussy wordt geboren op 22 augustus 1862 te Saint-Germain-en-Laye. Hij is de oudste van vijf kinderen van Victorine en Manuel Debussy, die samen een porseleinwinkel hebben. Helaas gaat de winkel failliet, waarop Manuel tijdelijk uit beeld raakt. In 1867 is het gezin herenigd in Parijs.
Debussy krijgt voor het eerst pianoles te Cannes, waar de echtgenoot van zijn tante Clémentine een hotel uitbaat. Vader Manuel moet in 1871 door zijn betrokkenheid bij een coup - de Commune van Parijs - een jaar de gevangenis in. Onder zijn medegevangenen is musicus Charles de Sivry. Als de muzikaliteit van de jonge Claude ter sprake komt, regelt De Sivry voor hem gratis pianolessen bij zijn moeder, Madame Antoinette-Flore Mauté de Fleurville.
Madame Mauté zou leerling zijn geweest bij Frédéric Chopin, maar dat is nooit bevestigd. Toch waren haar lessen van dusdanige kwaliteit dat Claude Debussy in aanmerking kwam voor het conservatorium.
Beginjaren als componist
In 1872 gaat Debussy op tienjarige leeftijd naar het conservatorium van Parijs, in de pianoklas van Antoine Marmontel. De verplichte lessen in traditionele harmonieleer aan het conservatorium vindt hij afschuwelijk, of in zijn eigen woorden: 'de meest plechtige, belachelijke manier om klanken te verzamelen.'
Van 1880-82 was hij gedurende de zomer als pianist in dienst van Tsjaikovski’s weldoenster, Nadezjda von Meck. In brieven aan Tsjaikovski laat Von Meck zich regelmatig uit over de jonge Debussy, en schemert door dat hij Tsjaikovski's muziek in die tijd (nog) waardeerde. Bij Von Meck laat Debussy zijn eerste composities horen, waaronder de Dans voor piano, 'Bohémienne'.
Na deze periode neemt Debussy composieles , niet bij Jules Massenet – zoals voorgesteld door Von Meck, maar bij Ernest Guiraud, en in de orgelklas van componist Cesar Franck.
In 1884 wint Debussy de felbegeerde Prix de Rome met de cantate L’enfant prodigue. Onderdeel van die prijs was een tweejarige studie in Rome, maar hier had Debussy het niet helemaal naar zijn zin. Nog voor de twee jaar voorbij zijn, keert hij in 1887 terug naar Parijs, waar hij kennismaakt met symbolistische dichters als Stéphane Mallarmé. Hij zou veel symbolistische teksten van hen op muziek zetten of gebruiken als inspiratie voor muziek, zoals met het baanbrekende orkestwerk Prélude à l’après-midi d’un faune (1894).
In 1888 en 1889 brengt Debussy twee keer een bezoek aan het muziekfestival in Bayreuth, waar opera's van Richard Wagner worden uitgevoerd. Hij laat zich hier korte tijd door inspireren, maar concludeert al snel dat hij niet op die weg verder wil. De Javaanse gamelanmuziek die hij op de Wereldtentoonstelling van 1889 in Parijs hoort, is veel bepalender voor de koers van zijn muziek. Die inspiratiebron is duidelijk hoorbaar in het pianowerk Estampes uit 1903.
-
Claude Debussy
Claude Debussy (aan de piano) in de salon van Ernest Chausson in Luzancy, 1893.
Claude Debussy
Claude Debussy (aan de piano) in de salon van Ernest Chausson in Luzancy, 1893.
-
Claude Debussy
Claude Debussy (aan de piano) in de salon van Ernest Chausson in Luzancy, 1893.
Claude Debussy
Claude Debussy (aan de piano) in de salon van Ernest Chausson in Luzancy, 1893.
Hoe werd Debussy beroemd?
In de jaren 1890 vestigt Debussy zich in Montmartre, een bohémien-wijk waar veel kunstenaars wonen. Hij voorziet voornamelijk als - berucht scherpe - muziekcriticus in zijn onderhoud. Met het symfonische gedicht Prélude à l'après-midi d'un faune, dat in 1894 een succesvolle première beleefde in de Société Nationale, zet hij zichzelf op de kaart.
Het jaar daarna voltooit hij de schets van de opera Pelléas et Mélisande, en legt waardevolle contacten die hem helpen de opera op het toneel te krijgen. Na de prèmiere van Pelléas in 1902 breekt een periode van roem aan, in 1903 bekroond met de belangrijkste Franse onderscheiding: de Ordre national de la Légion d'honneur.
Debussy is vanaf dat moment een van de belangrijkste Franse componisten, wiens orkestwerken als La mer en Images onmiddellijk tot het standaardrepertoire zouden gaan behoren. Ook bleef hij kamermuziek en pianowerken componeren.
Met wie trouwde Debussy?
De losse, boheemse levensstijl is terug te vinden in Debussy’s liefdesleven. In 1899 verlaat hij kleermakersdochter Gabrielle Dupont, met wie hij sinds 1890 in Montmartre woonde, voor haar vriendin Lilly Texier.
Dan, in 1903, wordt hij verliefd op Emma Bardac, de intellectuele vrouw van een Parijse bankier, en eerder de muze van componist Gabriel Fauré. Als Debussy in 1904 aan Lilly Texier vertelt dat hun huwelijk voorbij is, doet zij een zelfmoordpoging door zich met een revolver in haar borst te schieten. Door dat schandaal besluit de familie Bardac om Emma te onterven. Ook kost het Debussy veel van zijn vrienden, onder wie de componisten Paul Dukas en Maurice Ravel.
In 1905 scheidt Emma Bardac van haar echtgenoot en vlucht ze met Debussy voor korte tijd naar Engeland. Eenmaal terug in Parijs vestigen de twee zich aan de Avenue du Bois de Boulogne. Kort daarna krijgen ze een dochter, en in 1908 trouwt het stel. Volgens verschillende biografen is het de vraag of Debussy ooit écht van een vrouw gehouden heeft, maar aan zijn dochtertje Claude-Emma, bijnaam Chouchou, was hij erg toegewijd.
Hoe stierf Debussy?
In 1909 kreeg Debussy darmkanker. Hierna ging het steeds slechter met zijn gezondheid, tot hij uiteindelijk op 25 maart 1918 in bed overleed. Op zijn ziekbed componeerde Debussy nog enkele werken, waaronder de Études en drie kamersonates.
Vanwege bombardementen door de Duitsers wordt de gestorven Debussy haastig op Père-Lachaise begraven. Een jaar later wordt hij herbegraven op het kleine Cimetière de Passy.
Op wie had muziek van Debussy invloed?
Debussy’s muziek wordt vaak impressionistisch genoemd, maar past eigenlijk beter bij het (literaire) symbolisme. Met zijn muziek probeert Debussy niet zozeer een verhaal te vertellen of zijn emoties over te brengen, maar eerder een bepaald gevoel of beeld bij de luisteraar op te roepen.
Hij maakt daarbij gebruik van exotische toonladders zoals octatonische, pentatonische en heletoonstoonladders en schildeachtige klankeffecten.
Met deze wat afstandelijkere, observerende stijl wijkt Debussy af van de in zijn tijd heersende (Duits-Oostenrijkse) Romantiek. De harmonieën bevatten dissonanten die niet per se hoeven op te lossen naar consonantere samenklanken, motieven hoeven niet per se doorontwikkeld te worden en het timbre is een intrinsiek onderdeel van de compositie.
Deze benadering beïnvloedde twintigste-eeuwse componisten van Maurice Ravel, Igor Stravinsky en Olivier Messiaen tot Edgard Varèse en John Cage.
Hoe werd Debussy beroemd?
In de jaren 1890 vestigt Debussy zich in Montmartre, een bohémien-wijk waar veel kunstenaars wonen. Hij voorziet voornamelijk als - berucht scherpe - muziekcriticus in zijn onderhoud. Met het symfonische gedicht Prélude à l'après-midi d'un faune, dat in 1894 een succesvolle première beleefde in de Société Nationale, zet hij zichzelf op de kaart.
Het jaar daarna voltooit hij de schets van de opera Pelléas et Mélisande, en legt waardevolle contacten die hem helpen de opera op het toneel te krijgen. Na de prèmiere van Pelléas in 1902 breekt een periode van roem aan, in 1903 bekroond met de belangrijkste Franse onderscheiding: de Ordre national de la Légion d'honneur.
Debussy is vanaf dat moment een van de belangrijkste Franse componisten, wiens orkestwerken als La mer en Images onmiddellijk tot het standaardrepertoire zouden gaan behoren. Ook bleef hij kamermuziek en pianowerken componeren.
Met wie trouwde Debussy?
De losse, boheemse levensstijl is terug te vinden in Debussy’s liefdesleven. In 1899 verlaat hij kleermakersdochter Gabrielle Dupont, met wie hij sinds 1890 in Montmartre woonde, voor haar vriendin Lilly Texier.
Dan, in 1903, wordt hij verliefd op Emma Bardac, de intellectuele vrouw van een Parijse bankier, en eerder de muze van componist Gabriel Fauré. Als Debussy in 1904 aan Lilly Texier vertelt dat hun huwelijk voorbij is, doet zij een zelfmoordpoging door zich met een revolver in haar borst te schieten. Door dat schandaal besluit de familie Bardac om Emma te onterven. Ook kost het Debussy veel van zijn vrienden, onder wie de componisten Paul Dukas en Maurice Ravel.
In 1905 scheidt Emma Bardac van haar echtgenoot en vlucht ze met Debussy voor korte tijd naar Engeland. Eenmaal terug in Parijs vestigen de twee zich aan de Avenue du Bois de Boulogne. Kort daarna krijgen ze een dochter, en in 1908 trouwt het stel. Volgens verschillende biografen is het de vraag of Debussy ooit écht van een vrouw gehouden heeft, maar aan zijn dochtertje Claude-Emma, bijnaam Chouchou, was hij erg toegewijd.
Hoe stierf Debussy?
In 1909 kreeg Debussy darmkanker. Hierna ging het steeds slechter met zijn gezondheid, tot hij uiteindelijk op 25 maart 1918 in bed overleed. Op zijn ziekbed componeerde Debussy nog enkele werken, waaronder de Études en drie kamersonates.
Vanwege bombardementen door de Duitsers wordt de gestorven Debussy haastig op Père-Lachaise begraven. Een jaar later wordt hij herbegraven op het kleine Cimetière de Passy.
Op wie had muziek van Debussy invloed?
Debussy’s muziek wordt vaak impressionistisch genoemd, maar past eigenlijk beter bij het (literaire) symbolisme. Met zijn muziek probeert Debussy niet zozeer een verhaal te vertellen of zijn emoties over te brengen, maar eerder een bepaald gevoel of beeld bij de luisteraar op te roepen.
Hij maakt daarbij gebruik van exotische toonladders zoals octatonische, pentatonische en heletoonstoonladders en schildeachtige klankeffecten.
Met deze wat afstandelijkere, observerende stijl wijkt Debussy af van de in zijn tijd heersende (Duits-Oostenrijkse) Romantiek. De harmonieën bevatten dissonanten die niet per se hoeven op te lossen naar consonantere samenklanken, motieven hoeven niet per se doorontwikkeld te worden en het timbre is een intrinsiek onderdeel van de compositie.
Deze benadering beïnvloedde twintigste-eeuwse componisten van Maurice Ravel, Igor Stravinsky en Olivier Messiaen tot Edgard Varèse en John Cage.
Bijgewerkt op dinsdag 10 januari 2023