Kunstmatig componeren
door Vrouwkje Tuinman 23 jan. 2023 23 januari 2023
Schrijfster en dichteres Vrouwkje Tuinman reflecteert in Preludium maandelijks op haar muziekleven. Deze maand: computers die Bach of Beethoven nabootsen.
Terwijl Freddie Mercury en Amy Winehouse postuum nog volop optreden, moet het eerste hologram van Beethoven, zijn muziek dirigerend, nog opduiken. Zijn ‘Tiende symfonie’ is echter al kunstmatig geschreven en afgerond. Zelf was hij niet veel verder gekomen dan voornemens en plannen, maar computers hebben, op basis van al Beethovens eerdere werk, een muziekstuk gecreëerd dat daar volgens de algoritmes naadloos op zou moeten kunnen volgen. Google op ‘Beethoven X’ en ‘AI’, en u hoort het.
Zo om de paar jaar wordt voorspeld dat kunstmatige intelligentie binnenkort alle fabrieksarbeiders, verplegers, verkeersleiders maar ook schrijvers, kunstenaars en componisten overbodig zal maken. Eind 2022 werd ChatGPT gelanceerd, een programma dat alles voor je opschrijft waar je zelf te lui voor bent. Niet toevallig rond Sinterklaas liepen de tijdlijnen van mijn sociale media vol met door computers gegenereerde gedichten. Sommige konden ermee door. De meeste waren een ‘artistieke’ variant van hoe het handhaven van treindienstregelingen tot nu toe digitaal verloopt: houterig.
Toch is artificial intelligence reuze boeiend. Luister bijvoorbeeld eens naar de door echte instrumenten gespeelde uitvoeringen van DeepBach. In dit project werd een computer gevoerd met alle koralen van Bach. Een algoritme schrijft vervolgens nieuwe stukken die voor de niet-kenner, en dat ben ik, op het eerste gehoor leuk klinken.
De uit het project voortgekomen Bachbot is voor mij dan weer een opzichtig stapje te ver. Die levert gelegenheidsdeuntjes als Happy Birthday in Bachstijl, die toch vooral synthetisch klinken. Wat wél vruchtbaar is, is het doorgaande onderzoek naar de vraag waar het mis gaat. De vele polyfone probeersels, en de reacties van mensen die moeten raden of iets ‘echt’ is of niet, leren ons iets over wat de daadwerkelijke Bach deed. En over waarom wij dat zelf niet kunnen.
‘De genialiteit van Beethoven is onvoorspelbaar’, zei musicoloog/dirigent Jan Caeyers op de Vlaamse televisie over die ‘Tiende symfonie’. Ook voor een computer die jarenlang is volgepropt met elke uitgeanalyseerde noot die de componist bij leven schreef. Misschien dat een deepfake hologram zou helpen. Vooral als het ook hardhorend is.
Vrouwkje Tuinman publiceerde zes dichtbundels en vier romans, en schrijft geregeld voor onder meer Trouw – en voor theatervoorstellingen. Voor haar dichtbundel Lijfrente ontving ze De Grote Poëzieprijs 2020. Afgelopen juni verscheen haar veelgeprezen novelle Tijdelijk verblijf.
Terwijl Freddie Mercury en Amy Winehouse postuum nog volop optreden, moet het eerste hologram van Beethoven, zijn muziek dirigerend, nog opduiken. Zijn ‘Tiende symfonie’ is echter al kunstmatig geschreven en afgerond. Zelf was hij niet veel verder gekomen dan voornemens en plannen, maar computers hebben, op basis van al Beethovens eerdere werk, een muziekstuk gecreëerd dat daar volgens de algoritmes naadloos op zou moeten kunnen volgen. Google op ‘Beethoven X’ en ‘AI’, en u hoort het.
Zo om de paar jaar wordt voorspeld dat kunstmatige intelligentie binnenkort alle fabrieksarbeiders, verplegers, verkeersleiders maar ook schrijvers, kunstenaars en componisten overbodig zal maken. Eind 2022 werd ChatGPT gelanceerd, een programma dat alles voor je opschrijft waar je zelf te lui voor bent. Niet toevallig rond Sinterklaas liepen de tijdlijnen van mijn sociale media vol met door computers gegenereerde gedichten. Sommige konden ermee door. De meeste waren een ‘artistieke’ variant van hoe het handhaven van treindienstregelingen tot nu toe digitaal verloopt: houterig.
Toch is artificial intelligence reuze boeiend. Luister bijvoorbeeld eens naar de door echte instrumenten gespeelde uitvoeringen van DeepBach. In dit project werd een computer gevoerd met alle koralen van Bach. Een algoritme schrijft vervolgens nieuwe stukken die voor de niet-kenner, en dat ben ik, op het eerste gehoor leuk klinken.
De uit het project voortgekomen Bachbot is voor mij dan weer een opzichtig stapje te ver. Die levert gelegenheidsdeuntjes als Happy Birthday in Bachstijl, die toch vooral synthetisch klinken. Wat wél vruchtbaar is, is het doorgaande onderzoek naar de vraag waar het mis gaat. De vele polyfone probeersels, en de reacties van mensen die moeten raden of iets ‘echt’ is of niet, leren ons iets over wat de daadwerkelijke Bach deed. En over waarom wij dat zelf niet kunnen.
‘De genialiteit van Beethoven is onvoorspelbaar’, zei musicoloog/dirigent Jan Caeyers op de Vlaamse televisie over die ‘Tiende symfonie’. Ook voor een computer die jarenlang is volgepropt met elke uitgeanalyseerde noot die de componist bij leven schreef. Misschien dat een deepfake hologram zou helpen. Vooral als het ook hardhorend is.
Vrouwkje Tuinman publiceerde zes dichtbundels en vier romans, en schrijft geregeld voor onder meer Trouw – en voor theatervoorstellingen. Voor haar dichtbundel Lijfrente ontving ze De Grote Poëzieprijs 2020. Afgelopen juni verscheen haar veelgeprezen novelle Tijdelijk verblijf.
Kan de computer een componist vervangen?
Zo bepaalt een algoritme cultuur
Deze hologrammen zijn supersterren
Pianoleraar versus pianoapp
