De 100-jarige Jack Courant bezoekt al 75 jaar Het Concertgebouw

Jack Courant, huisarts in ruste, draagt een even schrijnende als wonderlijke geschiedenis met zich mee. Hij behoorde tot de eerste lichting mannen die in 1942 een oproep kreeg om naar een ‘werkkamp’ in Polen te vertrekken. De achttienjarige Courant voelde direct nattigheid en besloot geen gehoor te geven aan de oproep. Hij vertrok in zijn eentje uit het ouderlijk huis en vond na enkele omzwervingen onderdak op een onderduikadres in Veendam. Uiteindelijk overleefden alleen hij en zijn moeder de oorlog. Hij ging medicijnen studeren en vond steeds vaker troost in de muziek. Vooral die in Het Concertgebouw.

Pianoles

Die liefde voor muziek heeft hij van zijn vader. ‘We stammen uit een wat armere Joodse familie’, zegt hij zonder enige wroeging. ‘Dan lag het voor de hand dat je in de diamantindustrie ging werken, zoals mijn ouders ook deden. Maar de roep van de muziek was te sterk voor mijn vader. Hij nam ontslag en probeerde als jazzmusicus aan het werk te komen. Uiteindelijk speelde hij in het dansorkest The Commanders.’ Jack Courant had als jongen wel pianoles, maar daar kwam in de oorlog de klad in. Toen hij later als student medicijnen de draad weer oppakte, ontdekte hij definitief de waarde van Het Concertgebouw. ‘De eerste keer ging ik naar een concert met de abonnementskaart van iemand anders’, zegt hij met een schalkse lach. ‘Ik werd geweigerd en kon onverrichterzake terugkeren.’

Vriendin

De keer daarop meldde hij zich met een eigen studentenabonnement en hij werd een regelmatig concertbezoeker. Hij nam een abonnement op de donderdagavondconcerten in de serie B van het Concertgebouworkest, en ook zijn vrouw Ikie moest eraan geloven. Samen waren ze zestig jaar lang zeer welkome en geliefde concertbezoekers. Totdat Ikie ruim vijftien jaar geleden overleed. Gelukkig vond Courant een nieuwe metgezel in zijn vriendin Elly. ‘Ik was helemaal niet zo van de klassieke muziek’, zegt de vrouw die nu meerdere keren in de week zorgt dat Jack Courant op de plek van bestemming komt. ‘Inmiddels ben ik er echt van gaan houden en vind ik het heerlijk om samen uit te gaan, ons mooi aan te kleden, soms eerst te eten bij Lier en dan te genieten van de muziek.’ 

Haitink

Dat genieten doet Jack Courant van een breed repertoire. De symfonieën van Gustav Mahler en Anton Bruckner zijn constanten in zijn leven, en ook de Kleine Zaal is favoriet. ‘Ik houd erg van pianorecitals, strijkkwartetten en ik vind Schuberts Winterreise geweldig. Het mooist blijft de Kleine Zaal zelf. Ik kan daar na al die jaren nog steeds vol bewondering rondkijken.’

Hij herinnert zich niet alle concerten meer, maar wat hem altijd is bijgebleven zijn de eerste optredens van Bernard Haitink. ‘Hij begon als invaller. Dat heb ik meegemaakt. Vanaf dat punt heb ik hem zien opbloeien tot een zeer indrukwekkende dirigent van wereldklasse.’ Die bewondering is er nog steeds, voegt zijn vriendin Elly toe. ‘Als er op tv een concert met Bernard Haitink uitgezonden wordt, roept Jack mij. Dan moet ik meekijken.’

Smaak

Ook de groei van Jaap van Zweden als dirigent heeft Courant van dichtbij meegemaakt. ‘Hij is een heel goede geworden. Donderdag gaan we er weer heen’, zegt hij, verwijzend naar het concert op 25 april jongstleden van het Concertgebouworkest onder leiding van de voormalig concertmeester met Tsjaikovski’s Vierde symfonie en het Altvioolconcert van Goebaidoelina. Hij kijkt er naar uit. Ook naar het werk van Goebaidoelina, want in de loop der decennia is er wel muziek aan zijn repertoire toegevoegd. Zo was hij enige jaren geleden ‘diep onder de indruk’ van Brittens War Requiem. ‘Je smaak en gevoeligheid veranderen nu eenmaal met de jaren.’

Woedend

Naast het donderdagavond-abonnement, dat hij sinds zijn eerste schreden over de drempel van Het Concertgebouw heeft, is Het Zondagochtend Concert een vaste prik in het weekschema. ‘Het mooist vond ik altijd de optredens voorafgaand in de Spiegelzaal. Ik ben nog steeds woedend dat die opgeheven zijn.’

‘Het personeel van Het Concertgebouw is een soort familie geworden’

Zaken veranderen nu eenmaal, constateert hij even later. Zeker in het leven van een honderdjarige. Toch is er ook veel hetzelfde gebleven. ‘Zo was het publiek destijds, net als de prijs van de abonnementen, in verhouding niet anders dan tegenwoordig. De woensdagavond was altijd de avond voor de luxe, de pracht en praal, voor de mensen die gezien wilden worden. De donderdag was meer voor de gewone mensen. Ik kom er nog steeds heel graag. Het is een all-in ervaring die ook gedragen wordt door het geweldige Concertgebouwpersoneel.’

Familie

Zo heeft Courant door de jaren heen een zeer goede relatie opgebouwd met de inmiddels gepensioneerde garderobedames Afra en Gerda. Tijdens het feestje ter ere van zijn honderdste verjaardag in maart van dit jaar waren zij ook aanwezig. ‘Het personeel van Het Concertgebouw is een soort familie geworden’, zegt hij liefdevol. ‘Maar het gaat uiteindelijk om de muziek. Die heeft een grote plaats in mijn hart. En niet alleen bij mij. Als je ziet dat op een zondagochtend, terwijl het prachtig weer is buiten, de Grote Zaal vol zit, dan weet je hoe belangrijk muziek in onze samenleving is. Daarom heb ik de abonnementen voor volgend seizoen alweer aangeschaft. Want ik mag dan honderd zijn, we gaan gewoon door.’

 Jack Courant overleed op 3 oktober 2024.