Een andere dimensie

Voor hun ogen won, afgelopen voorjaar, de tienjarige blokfluitist Christiaan Blom het Koninklijk Concertgebouw Concours 2019. ‘Ik voelde een grote verwondering die middag over hoe betekenisvol zulke jonge kinderen al kunnen musiceren,’ zegt de oud-onderwijzeres Else Kooijman. ‘Het wezen van de kunstenaar lijkt door hun spel te schemeren.’

Zo’n gave voor de muziek is niet iedereen gegeven. Maar die verwondering kunnen we allemaal ervaren, vindt haar man, filosoof Ad Kooijman. ‘We zagen hier ook eens een voorstelling voor de groepen 7 en 8 van de basisschool. Met meer dan duizend kinderen in de Grote Zaal. Ze kregen onder meer vragen van het orkest. ‘Denken jullie dat wij zo zacht kunnen spelen, dat je een speld kunt horen vallen?’ vroeg een musicus.

Ja. Nee. Ze wisten het niet. Dus het orkest begon, de zaal werd steeds stiller, de kinderoren richtten zich volledig naar het podium, waar een kind opkwam met een speld in de hand. De kinderen schoven allemaal zwijgend naar de punt van hun stoel om maar niets te missen. Even bestond er niets anders dan die fluisterklanken.’

Schemerlamp

Muziek heeft hun veel gebracht in het leven. ‘De piano was het instrument van mijn jeugd,’ vertelt Else Kooijman. ‘Mijn moeder speelde in de avonduren, als wij in bed lagen. Dat gaf ons, als kinderen, een veilig gevoel. Nog altijd ervaar ik die emotie als ik Ad piano hoor spelen. Dan is alles goed.’

Ad Kooijman speelt al sinds zijn kinderjaren. Tijdens zijn studie in Amsterdam in de jaren 1970 ontdekte hij Het Concertgebouw. ‘Ik woonde in De Pijp en wandelde regelmatig hier naartoe, om te kijken wie er optraden. Toen ik later Else ontmoette, groeide dit uit tot een plek waar we samen veel mooie ogenblikken beleefden.

Ik herinner me een indrukwekkend recital van pianist Sviatoslav Richter, waar de hele Grote Zaal in duisternis gedompeld zat en hij zich liet bijlichten door een staande schemerlamp. Zo’n concert voelt als een andere dimensie binnengaan: muziek is een wereld zonder spijt of bedenkingen.’

Afwas in canon

Else Kooijman leerde de kracht van muziek kennen in haar werk als leerkracht op mytylscholen voor lichamelijk gehandicapte kinderen.

‘Je kunt zeggen dat jongeren zich ook buiten de inbreng van docenten om wel ontplooien, maar in het speciaal onderwijs moet je elke persoonlijke ontwikkeling millimeter voor millimeter bevechten. En veel dingen leerden we de kinderen met een liedje. Met de bovenbouw lukte het soms om canons te zingen. Dat was geweldig. Ooit kwam ik in de supermarkt een moeder tegen die me vertelde: ‘We doen de afwas thuis in canon.’ Dat gebeurt er als de luiken opengaan.

Na hun beider pensioen pakte Else Kooijman de blokfluit weer op, zodat ze nu dagelijks samen muziek maken. ‘Daarin zitten zaken die ik belangrijk vind in ons leven: schoonheid, harmonie, evenwicht, samen ademen.’ ‘Muziek blijft een taal die iedereen verstaat,’ zegt Ad Kooijman.

‘Ik zie het bijvoorbeeld ook elke zomer bij The International Holland Music Sessions, als jonge talenten uit alle windstreken hier samenkomen en je hoort en ziet hoe muziek alle taalbarrières en culturele tegenstellingen kan slechten. Dan speelt een Aziatische violiste met een Zuid-Amerikaanse pianist een sonate van de West-Europeaan Schumann.’

Een wereld waar het goed is

Zelf hebben ze geen kinderen, op wie ze hun liefde voor muziek en de betekenis ervan voor het bestaan kunnen overdragen. ‘Maar Het Concertgebouw kan dat voor ons doen, als wij er niet meer zijn,’ zeggen ze.

‘Onze nalatenschap zal gaan naar een Fonds op Naam, bestemd voor educatie. Het is aan de mensen hier om te besluiten waaraan dat geld precies besteed wordt: dat kan bijvoorbeeld zijn het in contact brengen van kinderen met klassieke muziek, maar ook het steunen van jong talent.

We willen onze erfenis wat dat betreft niet op de vierkante centimeter oormerken, want wij kunnen niet overzien waar het geld over dertig jaar het hardste voor nodig is. Zolang het maar wordt uitgegeven in lijn met onze overtuiging dat een paar maten Bach, Schubert of Brahms mensen in een wereld kunnen brengen waar het goed is.’ 

Meer informatie over doneren of nalaten vindt u op de website van Het Concertgebouw Fonds. Ook kunt u contact opnemen met Jolien Schuerveld Schrijver, directeur van het fonds, via 020 573 04 12 of j.schuerveld@concertgebouw.nl.