Een nieuwe Bruckner

Ter afsluiting van Bruckners tweehonderdste geboortejaar speelden we begin februari onder leiding van Manfred Honeck de Negende symfonie. Anton Bruckner stierf voordat hij het vierde deel kon voltooien, wel zijn er originele schetsen bewaard gebleven. 

Gustav Mahler, die een duister voorteken zag in het feit dat Beethoven, Schubert, Dvořák en vele andere componisten tijdens of vlak na het componeren van hun negende symfonie stierven, noemde in een poging het onheil af te wenden zijn negende symfonie ‘Das Lied von der Erde’. Toen hij, gerustgesteld dat hij het overleefd had, alsnog een officiële Negende schreef, overleed hij binnen korte tijd. Was Bruckner bij het componeren van zijn laatste symfonie net zo bang voor naderend onheil als Mahler? 

Zijn hele leven was Bruckner ten prooi gevallen aan grote onzekerheden. Hij leed aan depressies, had last van ‘telziekte’ en een aantal van zijn symfonieën bewerkte hij telkens weer opnieuw, nooit geheel overtuigd dat ze goed genoeg waren. Als groot bewonderaar van Wagner begon hij zich misschien ook af te vragen of de symfonie an sich nog wel van ‘deze tijd’ was. Hoewel ik denk dat hij gebukt ging onder een soort symfobie, lijkt het erop dat die Negende hem niet speciaal doodsangsten bezorgde. Hij was zwaar religieus en een van de voordelen daarvan is het geloof in een leven na de dood. Maar zijn grote wens was wel degelijk de symfonie te voltooien. 

Om de zoveel jaar voelt een dirigent of musicoloog zich geroepen om in Bruckners manuscripten te duiken en een nieuwe versie van de Finale van de ­Negende uit te brengen. Dit keer speelden we de meest recente, die in 2022 door musicoloog John A. Philips werd gepubliceerd. Geheel in overeenstemming met Bruckners persoonlijkheid blijft de zoektocht naar de perfecte symfonie doorgaan. En zo houden we hem, ook hier op aarde, springlevend tot ver na zijn dood.