Eén vleugel graag
door Lucia Aalbers 16 aug. 2018 16 augustus 2018
Het Concertgebouw heeft negen Steinway-vleugels. Na jaren intensief gebruik krijgt de Grote Zaal een nieuw exemplaar. Een speciale commissie toog dit voorjaar naar Hamburg om in de Steinway & Sons-fabriek het beste instrument uit te kiezen.
De nieuwe concertvleugel is het paradepaardje van de Grote Zaal. Het instrument is bedoeld voor solorecitals en voor pianoconcerten met orkest; de meest expressieve pianisten zullen de vleugel bespelen. Dat vraagt nogal wat: de vleugel moet krachtig genoeg zijn om boven een groot symfonieorkest uit te komen, maar tegelijkertijd moet ook het subtielste pianissimo overal in de zaal mooi klinken.
We gingen met de selectiecommissie mee op pad naar de fabriek van Steinway.
Onder de leden van de Hamburg-delegatie waren de pianotechnici van Het Concertgebouw, die de akoestiek, de vleugels én de pianisten door en door kennen. Steinway had haar zeven topinstrumenten voor hen klaargezet. Er werd gespeeld, gevoeld, geïnspecteerd, en natuurlijk vooral geluisterd. Al snel waren de technici er unaniem over uit: één instrument stak er met kop en schouders bovenuit. De nieuwe vleugel werd beschreven als ware het een mooie wijn: ‘De toon is elastisch, de klank is kleurrijk. Het instrument is kneedbaar, zodat het aan de wensen van elke pianist kan worden aangepast. Of hij nu fluisterzacht of knetterhard wordt bespeeld: hij klinkt in alle registers even mooi.’
Nog steeds worden alle Steinways voor 90% met de hand gemaakt
Er staan zeven Steinway-D’s (het grootste model vleugel, 274 cm lang en 500 kg zwaar) klaar voor het selectieteam. Het zijn allemaal geweldige instrumenten, maar de keuze gaat tussen ‘mooi, nog mooier, allermooist’, aldus een van de adviseurs.
De vleugels worden al decennialang op dezelfde manier gemaakt. Hoe komt het dat ze desondanks zo verschillend klinken? Een blik achter de schermen van de fabriek verklaart een hoop. Nog steeds worden alle Steinways voor 90% met de hand gemaakt. Minieme verschillen in bouw hebben grote gevolgen voor de uiteindelijke klank, maar bovenal ontstaan er verschillen door het hout waarmee een vleugel is gebouwd. Elke nerf en elke jaarring heeft invloed op de toon. Zoals geen boom hetzelfde is, is ook geen vleugel gelijk.
De nieuwe concertvleugel is het paradepaardje van de Grote Zaal. Het instrument is bedoeld voor solorecitals en voor pianoconcerten met orkest; de meest expressieve pianisten zullen de vleugel bespelen. Dat vraagt nogal wat: de vleugel moet krachtig genoeg zijn om boven een groot symfonieorkest uit te komen, maar tegelijkertijd moet ook het subtielste pianissimo overal in de zaal mooi klinken.
We gingen met de selectiecommissie mee op pad naar de fabriek van Steinway.
Onder de leden van de Hamburg-delegatie waren de pianotechnici van Het Concertgebouw, die de akoestiek, de vleugels én de pianisten door en door kennen. Steinway had haar zeven topinstrumenten voor hen klaargezet. Er werd gespeeld, gevoeld, geïnspecteerd, en natuurlijk vooral geluisterd. Al snel waren de technici er unaniem over uit: één instrument stak er met kop en schouders bovenuit. De nieuwe vleugel werd beschreven als ware het een mooie wijn: ‘De toon is elastisch, de klank is kleurrijk. Het instrument is kneedbaar, zodat het aan de wensen van elke pianist kan worden aangepast. Of hij nu fluisterzacht of knetterhard wordt bespeeld: hij klinkt in alle registers even mooi.’
Nog steeds worden alle Steinways voor 90% met de hand gemaakt
Er staan zeven Steinway-D’s (het grootste model vleugel, 274 cm lang en 500 kg zwaar) klaar voor het selectieteam. Het zijn allemaal geweldige instrumenten, maar de keuze gaat tussen ‘mooi, nog mooier, allermooist’, aldus een van de adviseurs.
De vleugels worden al decennialang op dezelfde manier gemaakt. Hoe komt het dat ze desondanks zo verschillend klinken? Een blik achter de schermen van de fabriek verklaart een hoop. Nog steeds worden alle Steinways voor 90% met de hand gemaakt. Minieme verschillen in bouw hebben grote gevolgen voor de uiteindelijke klank, maar bovenal ontstaan er verschillen door het hout waarmee een vleugel is gebouwd. Elke nerf en elke jaarring heeft invloed op de toon. Zoals geen boom hetzelfde is, is ook geen vleugel gelijk.
De oude Steinway
Je vraagt je misschien af wat er met de oude Steinway-vleugel gebeurt, nu er een nieuwe is aangekocht. Die heeft door het intensieve gebruik wat kracht verloren, maar klinkt niet minder mooi. Daarom is het instrument nog goed te gebruiken op andere plaatsen in Het Concertgebouw, zoals in de Kleine Zaal.
De oude Steinway
Je vraagt je misschien af wat er met de oude Steinway-vleugel gebeurt, nu er een nieuwe is aangekocht. Die heeft door het intensieve gebruik wat kracht verloren, maar klinkt niet minder mooi. Daarom is het instrument nog goed te gebruiken op andere plaatsen in Het Concertgebouw, zoals in de Kleine Zaal.