Hoe Young talentvolle musici klaarstoomt voor de internationale top

Francisca Galante Vaz en Felipe Manzano zijn nog duizelig van alle noten die ze zojuist tijdens de orkestrepetitie voorbij zagen komen. Op de lessenaar stond muziek van Schönberg, geen gemakkelijk repertoire. Ook eerder hebben beide altviolisten al een aantal programma’s in het orkest meegespeeld.

Voor de Spaanse Felipe is het de eerste keer in een professioneel orkest. ‘Om dan meteen met het Concertgebouworkest te beginnen, is ongelooflijk. De eerste repetitie was ik bloednerveus, maar het mooie aan dit orkest is dat je meteen in de groep wordt opgenomen en ik me heel welkom voel.’ Francisca, afkomstig uit Portugal: ‘Elke eerste repetitie van een programma blijft spannend, je bent altijd bang – en meestal onterecht – dat je niet goed genoeg voorbereid bent. Het niveau is zo hoog; ik leef hier nu al mijn muzikale droom.’

Young als springplank

Beide altviolisten namen als zestienjarigen deel aan de eerste editie van Concertgebouworkest Young, in 2019. Samen met zeventig andere jongeren tussen de 14 en 17 jaar uit heel Europa volgden ze een intensief zomerprogramma, gericht op zowel muzikale als persoonlijke ontwikkeling. Nu, vijf jaar later, zijn ze nog steeds in contact met verscheidene oud-deelnemers en koesteren ze bijzondere herinneringen aan die zomer. Francisca: ‘We waren echt één grote familie. Ik heb zoveel leuke mensen leren kennen, onder wie Felipe, toen mijn lessenaargenoot. Dirigent Pablo Heras-Casado was enorme inspirerend; hij haalde het beste in ons naar boven.’

‘Plotseling zag ik de mogelijkheden voor mezelf op internationaal niveau.’

Met Felipe en Francisca zijn voor het eerst Young-musici doorgestroomd naar de Academie van het Concertgebouworkest. De Academie is voor hen een belangrijke vervolgstap; zonder Young waren ze daar waarschijnlijk niet gekomen. ‘Young is anders dan de orkestacademie, ook qua niveau, maar het is heel fijn om op die jonge leeftijd alvast te kunnen ruiken aan het spelen in een orkest,’ stelt Felipe. ‘Er zijn niet veel projecten in de wereld als dit. Daarbij was het voor mij de eerste keer buiten Spanje, dus die drempel heb ik ook meteen genomen. Het was geweldig om samen te zijn met gelijkgestemde jongeren. Ik herinner me nog goed dat we met z’n allen een repetitie van het Concertgebouworkest bijwoonden. Tijdens het luisteren naar Tsjaikovski’s Eerste symfonie zag ik plotseling de mogelijkheden voor mezelf op internationaal niveau.’ Felipe ging studeren in Berlijn, waar hij dit jaar zijn ba­cheloropleiding afrondt. Het maakt zijn schema, naast zijn deelname aan het academieprogramma bij het Concertgebouworkest, behoorlijk vol. Hetzelfde geldt voor Francisca, die in het eerste jaar van haar master aan het Conservatorium van Amsterdam zit. ‘Je hoort mij niet klagen,’ zegt Felipe, ‘dit wil toch iedereen?’

Warmlopen via de orkestacademie

Het leertraject van de orkestacademie duurt een heel seizoen, van september tot juni. Het programma omvat onder meer deelname aan twaalf orkestprogramma’s, auditietrainingen, individuele lessen van orkestleden, kamermuziekconcerten, mentale training en lessen in bewegingstechnieken. Bij succesvolle afronding ontvangen de deelnemers een certificaat. Tijdens het traject worden de jonge musici begeleid door een persoonlijke mentor uit het Concertgebouworkest die hen wegwijs maakt binnen het orkest en als aanspreekpunt fungeert.

Francisca en Felipe hadden nooit eerder geauditeerd voor een professioneel orkest; de Academie van het Concertgebouworkest was hun eerste poging, en meteen een succesvolle. Francisca: ‘Ik had maar tien dagen om me voor te bereiden en had nooit gedacht dat ik het zou halen.’ Felipe vertelt dat hij er niet van durfde te dromen, maar er toch voor is gegaan.

Na afronding van de Academie hebben de deelnemers drie jaar lang het voorrecht om direct in te stromen in de tweede ronde van een proefspel bij het Concertgebouworkest. In februari komen er twee posities vrij, maar de twee altviolisten zijn realistisch over hun kansen. ‘Ik denk dat we misschien nog te jong zijn,’ zegt Felipe. Op de vraag of ze echt een orkestbaan ambiëren, antwoordt Francisca: ‘Ik ben nog steeds aan het ontdekken. Ik hou enorm van kamermuziek en heb een strijkkwartet. Maar ik geniet ook van het orkestrepertoire. Dus ik weet het nog niet precies. Ik probeer vooral te genieten, zonder te ver vooruit te kijken.’ Felipe: ‘Ik was nooit zo’n fan van orkestspel omdat ik het gevoel had dat ik niet genoeg muzikale vrijheid zou krijgen, maar dat blijkt in de praktijk van nu heel anders. Ik houd alle opties open en probeer vooral te genieten van deze unieke kans.’

Met de andere twaalf academisten hebben Francisca en Felipe een hechte band. ‘Elke woensdag hebben we ons eigen badmintonclubje in De Pijp,’ vertelt Felipe. ‘Ik kan nauwelijks bewegen van de spierpijn,’ lacht Francisca. ‘Niet echt handig met een lastig programma vol Schönberg!’