Wat is enharmonisch?
enharmonisch
Twee tonen die hetzelfde klinken maar verschillend genoteerd zijn (zoals dis en es), worden enharmonisch genoemd.
Wat is enharmonisch?
In de moderne stemming en muzieknotatie bestaan 'enharmonische' noten. Deze worden anders genoemd en geschreven, maar klinken in de praktijk hetzelfde. Het duidelijkst wordt dat als je kijkt naar de zwarte toetsen op de piano. Om een dis te spelen (een verhoogde d) gebruik je precies dezelfde 'zwarte toets' als om een es te spelen (een verlaagde e).
Ook intervallen en toonsoorten kunnen enharmonisch zijn. Zo klinkt het interval c-fis hetzelfde als het interval c-ges en is de toonsoort gis klein enharmonisch gelijk aan as klein.
Waar komen enharmonische tonen vandaan?
In vroegere stemmingen waren een verlaagde e (es) en een verhoogde d (dis) wel degelijk twee verschillend klinkende tonen. Maar sinds de introductie van de gelijkzwevende stemming, vanaf de achttiende eeuw gebruikelijk in de westerse muziek, bestaat het octaaf uit twaalf tonen die elk precies een halve toonsafstand van elkaar liggen.
Wat is enharmonisch?
In de moderne stemming en muzieknotatie bestaan 'enharmonische' noten. Deze worden anders genoemd en geschreven, maar klinken in de praktijk hetzelfde. Het duidelijkst wordt dat als je kijkt naar de zwarte toetsen op de piano. Om een dis te spelen (een verhoogde d) gebruik je precies dezelfde 'zwarte toets' als om een es te spelen (een verlaagde e).
Ook intervallen en toonsoorten kunnen enharmonisch zijn. Zo klinkt het interval c-fis hetzelfde als het interval c-ges en is de toonsoort gis klein enharmonisch gelijk aan as klein.
Waar komen enharmonische tonen vandaan?
In vroegere stemmingen waren een verlaagde e (es) en een verhoogde d (dis) wel degelijk twee verschillend klinkende tonen. Maar sinds de introductie van de gelijkzwevende stemming, vanaf de achttiende eeuw gebruikelijk in de westerse muziek, bestaat het octaaf uit twaalf tonen die elk precies een halve toonsafstand van elkaar liggen.
-
Toonsafstanden op een piano
Toonsafstanden op een piano
-
Toonsafstanden op een piano
Toonsafstanden op een piano
In dit systeem hoor je geen verschil tussen een toon die door verhoging (aangegeven door -is) of verlaging (aangeduid met -es) wordt bereikt. Zo klinken cis, dis, fis, gis en aïs hetzelfde als respectievelijk des, es, ges, as en bes, en is bijvoorbeeld eïs enharmonisch gelijk aan f.
Dubbele verhogingen en verlagingen bestaan ook (en leveren dus nog meer enharmonische equivalenten op), maar worden zeer zeldzaam gebruikt. Een beses klinkt gewoon als een a, en noteer je ook liever als een a.
Waarvoor worden enharmonische tonen gebruikt?
Bij een muziekstuk in een bepaalde toonsoort hoort een eigen pakket aan noten met speciale functies, bijvoorbeeld de tonica (klinkt als thuis) en de dominant (klinkt spannend, of 'bijna thuis'). Om een bepaalde toon te noteren gebruik je het liefst notatie die bij de toonsoort hoort. Een 'bes' hoort bijvoorbeeld thuis in F groot. Welke noten bij welke toonsoort horen wordt duidelijk in de kwintencirkel.
Componisten gebruiken enharmonische tonen soms als schakel in een modulatie naar een nieuwe toonsoort, waarin dezelfde toon ook voorkomt onder een andere naam. Vervolgens kun je met alle noten en functies uit die nieuwe toonsoort verder.
Ook kunnen enharmonische tonen worden ingezet om een genoteerde muzieklijn duidelijker leesbaar te maken.
In dit systeem hoor je geen verschil tussen een toon die door verhoging (aangegeven door -is) of verlaging (aangeduid met -es) wordt bereikt. Zo klinken cis, dis, fis, gis en aïs hetzelfde als respectievelijk des, es, ges, as en bes, en is bijvoorbeeld eïs enharmonisch gelijk aan f.
Dubbele verhogingen en verlagingen bestaan ook (en leveren dus nog meer enharmonische equivalenten op), maar worden zeer zeldzaam gebruikt. Een beses klinkt gewoon als een a, en noteer je ook liever als een a.
Waarvoor worden enharmonische tonen gebruikt?
Bij een muziekstuk in een bepaalde toonsoort hoort een eigen pakket aan noten met speciale functies, bijvoorbeeld de tonica (klinkt als thuis) en de dominant (klinkt spannend, of 'bijna thuis'). Om een bepaalde toon te noteren gebruik je het liefst notatie die bij de toonsoort hoort. Een 'bes' hoort bijvoorbeeld thuis in F groot. Welke noten bij welke toonsoort horen wordt duidelijk in de kwintencirkel.
Componisten gebruiken enharmonische tonen soms als schakel in een modulatie naar een nieuwe toonsoort, waarin dezelfde toon ook voorkomt onder een andere naam. Vervolgens kun je met alle noten en functies uit die nieuwe toonsoort verder.
Ook kunnen enharmonische tonen worden ingezet om een genoteerde muzieklijn duidelijker leesbaar te maken.