Hoe pak je een orkest in?

Ten tijde van deze reportage speelde het Koninklijk Concertgebouworkest een concert in Keulen. Maar of het nou gaat om een bliksembezoekje dicht bij huis of een uitgebreide overzeese tournee, het vervoer van de instrumenten, partituren en podiumattributen wordt altijd met evenveel zorg uitgevoerd door een andere koninklijke organisatie met een rijk verleden: De Gruijter.

Koninklijke De Gruijter & Co is een van de oudste verhuisorganisaties in Nederland. In 1881 deed het zijn eerste ‘koninklijke’ ervaring op: de verhuizing van Koning Willem III van Den Haag naar paleis Het Loo. Al snel namen meer leden van de koninklijke familie De Gruijter & Co in de arm voor verhuizingen. De goede ervaringen van de Oranjes leveren het bedrijf in 1920 het predikaat ‘Koninklijk’ op. 

Sinds 1 januari 2011 werkt De Gruijter nauw samen met het Concertgebouworkest, dat ieder jaar zo’n veertig concerten in het buitenland geeft. Kunstlogistiek is een vakgebied met verschillende specialismen, van verpakken en transport tot opslag, maar ook de nauwkeurige registratie en het (de-)installeren van objecten. Een speciaal voor het orkest samengesteld team handelt met het besef dat elk instrument voor zowel het orkest als het betreffende orkestlid een bijzondere waarde vertegenwoordigt. Preludium nam een kijkje achter de schermen voorafgaand aan het vervoer naar Keulen.

Knip

Speciaal voor het orkest heeft De Gruijter een wagen laten bouwen, volledig ingericht met speciale voorzieningen als een alarm-, ­klimaat- en blussysteem. De opvallende opdruk van de wagen is van de hand van René Knip, de huisontwerper van het orkest. 

Geheime lift 

Het lunchconcert van 8 mei door het Concertgebouworkest is amper afgelopen, of een team sterke mannen neemt bezit van het podium van de Grote Zaal om de grotere instrumenten als contrabassen en slagwerk in te pakken. Een deel van de podiumvloer blijkt eigenlijk een lift naar de kelder te zijn. Hier staat slagwerk klaar om af te dalen.

Klimaatkisten

Handzamere instrumenten als violen en blaas­instrumenten worden door de musici zelf in de juiste kisten geplaatst. Alle kisten zijn op maat gemaakt en voorzien van isolatiemateriaal om schadelijke temperatuurschommelingen te voorkomen. Ook het Rijksmuseum gebruikt dergelijke boxen. Op de foto violist Paul Peter Spiering.

Handwerk

Een contrabas op weg naar zijn reisverpakking.

Riemen vast

Een medewerker van De Gruijter & Co zorgt dat elke ­contrabas in de juiste kist terecht komt. 

Pauk op wielen

Orkestbode Jan Ummels rijdt in de kelder de pauken met een steekkarretje op hun plek.

Track de truck

Met grote zorgvuldigheid manoeuvreert de De Gruijter-­man de instrumentenkisten in de truck. Via een tracking­systeem wordt de truck op zijn hele reis gevolgd.

Spionnetje

In een aantal instrumentkisten wordt een datalogger geplaatst. Zo wordt tijdens het vervoer de temperatuur op afstand uitgelezen, en kan indien nodig worden ingegrepen. Zodat niet, zoals een orkest eens overkwam tijdens een tropische tussenstop, de lak van de violen smelt en aan de vilten voering van de kisten plakt.

Rollen maar

U ziet ze vast wel eens staan, de vrachtauto’s die instrumenten laden of lossen, pal naast de artiesten­ingang van Het Concertgebouw. Het raam dat zich daar bevindt, verdwijnt via een ingenieus systeem achter de gevel, waarna de goederenlift tevoorschijn komt. En dan is het alleen nog een kwestie van kisten rollen.

Uit de brand

De contrabassen staan in slagorde in de vrachtwagen. Die is voorzien van klimaatbeheersing (het apparaat linksboven achterin) en van brandpreventie: in de rvs-­cilinders linksboven zit halongas. Als er brand uitbreekt imploderen de capsules en wordt de zuurstof weggezogen uit de ruimte, waardoor het vuur uitdooft.