Multitalent Karsu past niet in één categorie

Met de eigenzinnigheid van een geboren Amsterdammer en tegelijk sterk verbonden met de Turkse roots van haar ouders baant Karsu Dönmez zich via haar muziek een weg door de wereld. Neem dat maar letterlijk, want de nu dertigjarige zangeres/pianiste/componiste is vroeg begonnen en heeft ondertussen in meer dan twintig landen opgetreden.

Als jong meisje ontdekt Karsu thuis in Osdorp de piano en ze zit nog op de havo wanneer ze in haar vaders restaurant Kilim aan de Ceintuurbaan de gasten verrast met haar spel. De jonge serveerster blijkt een natuurtalent op de piano. En zingen kan ze ook nog.

Op haar zeventiende staat een lichtelijk verbaasde Karsu ineens op het podium van de Carnegie Hall in New York. Ze is een van de geselecteerden van de Netherlands-American Community Trust, een aan de Kamer van Koophandel ­gelieer­de organisatie die jong talent een springplank naar succes wil bieden.

Karsu’s Amerikaanse avontuur schudt de Nederlandse media wakker. En dan gaat het snel. Ze speelt op North Sea Jazz en in 2012 krijgt haar eerste studio-album Confession lovende recensies. In 2016 is ze de winnaar van de Edison Jazzism Publieksprijs met haar tweede plaat, Colors. Tien van de elf stukken op die cd heeft Karsu zelf geschreven.

Haar ster blijft rijzen. Ze verkoopt zalen uit en speelt ze plat, in Nederland, in Turkije en verder. Nog een album, theaterprogramma’s – en dan nu, volgend op haar Empty Concertgebouw Session dit voorjaar, het debuut in de Grote Zaal waarvan ze als kind al droomde achter de ramen van tram 3.

Karsu is een multistilistisch ­multitalent. Het klassieke repertoire waarmee ze als kind de piano verkende is een van de vele elementen waar ze mee speelt. Karsu springt van stijl naar stijl – jazz, blues, folklore, theatrale ballades, kamermuziek, dansbare popsongs, orkestraal werk – en verbindt ze met elkaar. Ook mensen wil ze verbinden; zo zet ze zich in voor vluchtelingen.

Eén frustratie is Karsu maar met moeite te boven gekomen: ze werd ooit afgewezen door het Conservatorium van Amsterdam. Het heeft haar naar eigen zeggen angstig gemaakt voor beoordelingen. Maar de afwijzing van het conservatorium lijkt te hebben gewerkt als een trampolinesprong: van de bodem af als een raket omhoog. 

Karsu in Empty Concertgebouw Sessions

Aan de piano

Aan vrouwelijke singer-­songwriters geen gebrek, al begeleidt het gros zichzelf op de gitaar. De piano is een onpraktischer instrument, weinig portable. Toch zijn er heel wat pianospelende zangeressen. Neem Norah Jones, met wie Karsu wel wordt vergeleken. Of Kate Bush, die net als Karsu al heel jong haar talent toonde; Carole King, Roberta Flack, Fiona Apple... En de klassiek opgeleide Nina Simone, die haar leven lang klaagde over de solistenloopbaan die haar zou zijn ontzegd omdat ze zwart was. Of Tori Amos, een wonderkind, dat startte op haar vijfde met de vooropleiding van het Peabody Conservatory of Music maar haar beurs kwijtraakte toen ze op haar elfde het slechte pad op ging: richting rock en pop.

Globalisering

Over de hele wereld zijn grenzen vervaagd door internationaal reisverkeer, migratie en internet. Daaruit ontstaan nieuwe combinaties van voorheen gescheiden culturen met hun diverse tradities, stijlen en instrumenten. De interesse voor ­‘wereldmuziek’ blijft groeien en muzieksoorten bloeien op door het mengen van moderne techniek en oude tradities. Karsu’s migratie-­achtergrond werkt door in haar muziek en dat levert verrassingen op. Er zijn talrijke andere voorbeelden: de samenwerking van Philip Glass en Ravi Shankar, het Kronos Quartet dat met het Malinese Trio Da Kali griotmuziek speelt, de Indiaas-klassiek geschoolde zangeres Nirali Kartik die via internet samenwerkt met topmusici uit alle mogelijke culturen…

Nieuwe barbaren

Tien jaar geleden kwam de Nederlandse vertaling uit van het essay  I barbari van de Italiaanse schrijver Alessandro Baricco. De barbaren deed nogal wat stof opwaaien. Baricco constateerde een vervlakking bij jonge kunstenaars, een logisch gevolg van ons informatietijdperk, maar wijst die ontwikkeling niet zonder meer af. Door de culturele verschuiving van verdieping (verticaal) naar verbreding (horizontaal) surft de moderne mens moeiteloos over het oppervlak van de wereld om zijn eigen verbindingen te leggen. Ook Karsu gaat op haar eigen smaak en oordeel af, kiest uit een breed, wereldwijd scala van elementen en gaat daarmee aan de slag. Onderscheid tussen ‘hoog’ en ‘laag’, historische context, specialistisch graafwerk – het boet allemaal in aan belang. Is dat erg? Baricco beantwoordt die vraag niet. Wel zegt hij stellig: wen er maar aan.

In deze podcast gaat journalist Gijs Groenteman in gesprek met Karsu