Muziek als pijnmedicijn

Het was al bekend dat muziek stress tijdens en pijn na een operatie kan verminderen. Nu is voor het eerst aangetoond dat patiënten die vóór, tijdens en na een operatie via een koptelefoon naar muziek luisteren, significant minder verslavende pijnmedicatie nodig hebben dan mensen die dezelfde operatie zonder muziek ondergaan. Dat is goed nieuws, want verslaving aan pijnmedicatie is alomtegenwoordig. In Nederland gebruikten in 2018 ongeveer 1,3 miljoen mensen verslavende pijnmedicijnen. Bijna een op de tien mensen die deze medicatie rondom een operatie krijgt, gebruikt chronisch, terwijl ten minste zes procent van de geopereerde patiënten verslaafd raakt. Met muziek kan niet alleen excessief gebruik en verslaving worden teruggedrongen – om nog maar te zwijgen van de bijwerkingen – bovendien gaat het vaak om pijn waar met reguliere medicijnen weinig aan te verhelpen valt.

Het onderzoek van Victor Fu en anderen, dat vorig jaar werd gepubliceerd in Annals of Surgery, bestond uit een groot literatuuronderzoek met daarin 4.968 patiënten. Fu, verbonden aan het Erasmus MC in Rotterdam, is naast onderzoeker fervent pianist – hij gaf in het verleden vergelijkbare onderzoeken namen mee als ‘MChopin’ en ‘Impro­mptu’. Hij maakt deel uit van de onderzoeksgroep Muziek als Medicijn, waar sinds 2011 evidence-based onderzoek naar muziek in de gezondheidszorg wordt gedaan. Het doel is om muziek als innovatieve behandeling in de reguliere zorg te implementeren.

Officieel is de gewenste operatiemuziek de lievelingsmuziek van de persoon in kwestie. Patiënten meldden een gevoel van geluk te ervaren bij het ontwaken met deze muziek op de koptelefoon. Toch vermindert niet elke muziek de pijn. Hardrock en heavy metal lijken minder effectief. Muziek moet een bepaalde harmonie, een bepaalde frequentie en een bepaald ritme hebben. Wat dat ‘bepaalde’ is, daarvoor moet nog meer evidence-based onderzoek worden gedaan. Het gaat hierbij niet zomaar om een prettig gevoel, muziek heeft daadwerkelijk fysiologische effecten. Denk aan een gunstig effect op hoge bloeddruk en een verbetering van de afweer.

Niet in de laatste plaats is kostenbesparing een motivatie van dit soort onderzoeken. Met de verslaving aan pijnmedicatie zijn enorme bedragen gemoeid. Helaas functioneert de muziekbehandeling met opgenomen muziek, waardoor – gezien de minimale opbrengsten van de huidige streamingdiensten voor artiesten – musici vooralsnog niets terugzien van de bakken geld die ziektekostenverzekeraars zullen overhouden. Het zou de verzekeraars sieren een fonds voor muziek in het leven te roepen, zodat ook musici er beter van worden.

Meer lezen? Ga naar bit.ly/3ARxbLF.