Nederland omarmt Maria Milstein

‘Ik bekeek vanochtend de lijst met eerdere winnaars van de Nederlandse Muziekprijs en realiseerde me toen dat het als ‘buitenlander’ best bijzonder is om deze prijs te ontvangen. De onderscheiding is voor mij dus niet alleen een erkenning als violiste, maar tegelijkertijd een extra welkom.’

Maria Milstein weet wat het is om in een nieuw land te arriveren. Ze verhuisde in 1991 met haar ouders vanuit Moskou naar Lyon. Haar moeder is altvioliste en haar vader pianist. ‘Hoewel ik nog maar vijf jaar oud was, merkte ik dat het voor mijn ouders best lastig was om aansluiting te vinden. Fransen zijn over het algemeen minder open dan Nederlanders. Ik heb nooit moeite gehad om te aarden in Nederland, maar realiseer me wel dat mijn situatie heel anders was. Mijn ouders werden min of meer gedwongen om Rusland te verlaten, omdat ze er als musici niet rond konden komen. Ik koos er daarentegen zelf voor om naar Amsterdam te gaan, omdat ik wilde studeren bij Ilya Grubert. In een stad waar bovendien iedereen Engels spreekt.’

Fictieve sonate

Maria spreekt ondertussen vloeiend Nederlands, wat ze volgens haar te danken heeft aan haar collega’s van het Van Baerle Trio: pianist Hannes Minnaar en cellist ­Gideon den Herder. ‘We leerden elkaar kennen in 2004, toen ik nog maar net in Nederland was. Ik was helemaal niet van plan om een kamermuziekensemble te vormen, want ik was veel meer gefocust op het grote viool­repertoire. Maar het klikte, dus we zagen elkaar veel en schakelden tijdens de repetities al snel over naar het Nederlands.’

Het trio maakte internationaal furore en won diverse prijzen, waaronder in 2012 de Kersjes­prijs en een jaar later het ARD Concours in München. Na een periode van bijna fulltime samen musiceren besloten de leden het wat rustiger aan te doen om hun solocarrières en andere projecten meer ruimte te geven.

Maria begon een duo met haar zus, pianiste Nathalia Milstein. ‘Mijn zusje is tien jaar jonger, dus heb ik lang moeten wachten totdat we op hetzelfde niveau konden samenspelen. Nathalia begon al op haar tweede met piano­spelen en was meteen heel gefocust op het instrument. Dat had ik niet, ik speelde liever buiten.’

Het debuutalbum van de zussen ­Milstein heeft als titel La sonate de Vinteuil en is geïnspireerd op Prousts romancyclus À la recherche du temps perdu. Daarin beschrijft hij een fictieve sonate, die de zussen associëren met de sonates van Pierné, Debussy en Saint-Saëns. De twee liedbewerkingen op het album zijn van Reynaldo Hahn, met wie Proust een liefdesaffaire had.

Maria soleert ook regelmatig bij orkesten. Afgelopen jaar maakte ze haar debuut bij het Radio Filharmonisch Orkest en op de avond van de uitreiking van de Nederlandse Muziekprijs zal ze in Bruchs Eerste vioolconcert begeleid worden door het Residentie Orkest. Voordat Maria haar partij aan een orkest laat horen, krijgt haar partner – violist Mathieu van Bellen – altijd eerst een privé try-out. ‘Ik ben dan altijd ontzettend nerveus, maar dan heb ik dat maar gehad. Omdat ik meestal ‘bezeten’ ben van het werk dat ik uitvoer, verliezen mijn zenuwen het van mijn liefde voor muziek.’

Dankbaar

Haar agenda zit de komende tijd overvol. Als violiste én artistiek leider verheugt ze zich op de vierde editie van het Duinstreek Kamermuziek Festival, dat van 15 tot en met 18 maart plaatsvindt rondom Bergen. In dezelfde maand gaat op 27 maart in Splendor de voorstelling rondom Proust in première in samenwerking met acteur Reinier Demeijer en regisseur Peter te Nuyl.

‘Nathalia en ik vinden het een enorme meerwaarde om de werken van ons debuutalbum aan te vullen met de teksten van Proust, die worden voorgedragen door Reinier. Tekst en muziek versterken elkaar. Dit is overigens een van de projecten die ik kan waarmaken dankzij de Nederlandse Muziekprijs. Hoe ik de rest ga invullen, wordt vanzelf duidelijk de komende tijd. Het is een enorme luxe om mezelf te kunnen ontwikkelen met behulp van deze onderscheiding.’

Naast muzikaliteit heeft Maria van huis uit nog een aantal andere tradities en gewoontes meegekregen. ‘Zoals het bijgeloof dat wanneer er bladmuziek op de grond valt, je er eerst op moet zitten voordat je het opraapt. Nu maar hopen dat dit niet gebeurt tijdens een concert.’