Nieuwe panelen zorgen voor betere pop-akoestiek
door Lonneke Tausch 29 okt. 2019 29 oktober 2019
De rockopera Tommy door The Who in de Grote Zaal op 29 september 1969 zal heel anders geklonken hebben dan de revival ervan afgelopen zomer door een keur aan Nederlandse popmuzikanten. Niet in het minst door een veel geavanceerdere technische ondersteuning.
31 juli 2019 was een bijzondere dag: voor de eerste keer werden de in opdracht van Het Concertgebouw ontwikkelde echo-werende geluidspanelen gebruikt. Deze panelen, zaalbreed opgehangen tegen de achterwand onder het frontbalkon, dempen de weerkaatsing van het geluid uit de luidsprekers boven het podium – met een beter uitgebalanceerde totaalklank tot gevolg. Het verbeteren van het geluid bij versterkte concerten heeft doorlopend de aandacht, en aan dit eerste concert met de nieuwe akoestische panelen gingen jaren van testen en experimenteren vooraf.
Tegenwoordig wordt de akoestiek van nieuw te bouwen concertzalen minutieus berekend en uitgemeten, maar ten tijde van de bouw van Het Concertgebouw in de jaren 1880 was het verschijnsel akoestiek nog één groot mysterie. Formules om te voorspellen wat het effect is van bouwmaterialen, afmetingen, vormen, ornamenten op de klank in een bepaalde ruimte bestonden nog niet. Al nam architect Dolf van Gendt het ‘schoenendoosmodel’ van het naar verluidt fraai klinkende Neue Gewandhaus in Leipzig als voorbeeld, de akoestiek van de Grote Zaal was toch goeddeels een toevalstreffer. Het symfonische repertoire klonk en klinkt er beter dan waar ook en de negentiende-eeuwse concertzaal prijkt tot op heden onbetwist in de toplijstjes van mooiste akoestieken ter wereld.
Theatertechnicus Alfons Hutschemaekers, zo’n twintig jaar werkzaam voor Het Concertgebouw, zei het laatst nog in De Telegraaf: ‘De geweldige akoestiek is een cadeautje; een erfenis die we koesteren.’ Iedere renovatie of aanpassing wordt dan ook zorgvuldig onderzocht en afgewogen. En waar bij versterkte muziek de klassieke zaal niet helemaal op eigen kracht alles mooier doet klinken, kan techniek een handje helpen.
foto's: Jop Starmans e.a.
Drummer tijdens de testdag
Februari 2017: testdag met drummer, gordijnen, boxen, mengpanelen en meetapparatuur.
Camouflage door printjes van de zaal
Doordat de akoestische panelen zijn bedrukt met foto’s van de zaalwand erachter vallen ze de meeste concertbezoekers niet direct op.
Zware geluidsabsorberende wol
De aluminium frames (licht!) zijn opgevuld met Texelse schapenwol (zwaar!). Bij een test in april 2019 zijn de panelen nog niet bekleed.
Oud toegangskaartje gevonden
Bij de werkzaamheden werd in de vloer van het balkon een toegangsbewijs uit 1957 gevonden.
Hijsmachines in het balkon
In het balkon zijn hijsmachines aangebracht. Door gaten in de balkonvloer loopt het staaldraad waaraan de panelen worden opgehangen.
31 juli 2019 was een bijzondere dag: voor de eerste keer werden de in opdracht van Het Concertgebouw ontwikkelde echo-werende geluidspanelen gebruikt. Deze panelen, zaalbreed opgehangen tegen de achterwand onder het frontbalkon, dempen de weerkaatsing van het geluid uit de luidsprekers boven het podium – met een beter uitgebalanceerde totaalklank tot gevolg. Het verbeteren van het geluid bij versterkte concerten heeft doorlopend de aandacht, en aan dit eerste concert met de nieuwe akoestische panelen gingen jaren van testen en experimenteren vooraf.
Tegenwoordig wordt de akoestiek van nieuw te bouwen concertzalen minutieus berekend en uitgemeten, maar ten tijde van de bouw van Het Concertgebouw in de jaren 1880 was het verschijnsel akoestiek nog één groot mysterie. Formules om te voorspellen wat het effect is van bouwmaterialen, afmetingen, vormen, ornamenten op de klank in een bepaalde ruimte bestonden nog niet. Al nam architect Dolf van Gendt het ‘schoenendoosmodel’ van het naar verluidt fraai klinkende Neue Gewandhaus in Leipzig als voorbeeld, de akoestiek van de Grote Zaal was toch goeddeels een toevalstreffer. Het symfonische repertoire klonk en klinkt er beter dan waar ook en de negentiende-eeuwse concertzaal prijkt tot op heden onbetwist in de toplijstjes van mooiste akoestieken ter wereld.
Theatertechnicus Alfons Hutschemaekers, zo’n twintig jaar werkzaam voor Het Concertgebouw, zei het laatst nog in De Telegraaf: ‘De geweldige akoestiek is een cadeautje; een erfenis die we koesteren.’ Iedere renovatie of aanpassing wordt dan ook zorgvuldig onderzocht en afgewogen. En waar bij versterkte muziek de klassieke zaal niet helemaal op eigen kracht alles mooier doet klinken, kan techniek een handje helpen.
foto's: Jop Starmans e.a.
Drummer tijdens de testdag
Februari 2017: testdag met drummer, gordijnen, boxen, mengpanelen en meetapparatuur.
Camouflage door printjes van de zaal
Doordat de akoestische panelen zijn bedrukt met foto’s van de zaalwand erachter vallen ze de meeste concertbezoekers niet direct op.
Zware geluidsabsorberende wol
De aluminium frames (licht!) zijn opgevuld met Texelse schapenwol (zwaar!). Bij een test in april 2019 zijn de panelen nog niet bekleed.
Oud toegangskaartje gevonden
Bij de werkzaamheden werd in de vloer van het balkon een toegangsbewijs uit 1957 gevonden.
Hijsmachines in het balkon
In het balkon zijn hijsmachines aangebracht. Door gaten in de balkonvloer loopt het staaldraad waaraan de panelen worden opgehangen.
Geheimen van de Grote Zaal
De orkestbibliotheek: een ondergrondse schat
Geheimen van de Kleine Zaal
Zo pak je een orkest in voor een tournee
De kelder van Het Concertgebouw
Zo wordt een livestream opgenomen
Hier staan de 9 vleugels van Het Concertgebouw
Meekijken bij het Zondagochtend Concert
Meekijken met de orkestbodes
Digitaal rondneuzen in de Concertgebouwbuurt
De zolder op
Componisten op de bok
Concertgebouworkest op Zomertournee
De slagwerkkamer
Op tournee naar IJsland
Hoe wordt een instrument gerestaureerd?
Symfonische knipbeurt
Poppen spelen Bartóks Wonderbaarlijke mandarijn
Op tournee in Japan en Korea
De bijzondere bazuinen van operahuis La Scala
