Singer-songwriter in de Grote Zaal

Voor singer-songwriters is vooral authenticiteit belangrijk – of een gevoel van authenticiteit. Of gewoon een gevoel. Originaliteit en muzikale complexiteit zijn doorgaans minder van belang.

Ook de Amsterdamse singer-songwriter Pitou Nicolaes zet in op gevoel. Uit een interview met VPRO 3voor12: ‘Ik snap dat het cliché van eindeloos dezelfde akkoordenreeks gebruiken in popmuziek kan gaan vervelen. [...] Maar een goed nummer met die akkoorden is gewoon een goed nummer! Ik voel er wel iets bij of niet, maar dat heeft niets met het aantal akkoorden te maken.’

Toch is Pitou net een tikje eigenzinniger dan veel van haar collega’s. Zonder achternaam maar met twee goed ontvangen ep-releases is Pitou’s ster snel rijzende. Ze heeft een opvallend zuivere en soepele stem, aandacht voor vocale harmonieën en een avontuurlijke inslag – ook geïnspireerd door haar ouders, met wie ze verre reizen maakte en die naar muziek van over de hele wereld luisterden.

Een voorproefje op Music Bowl: Babooshka (Kate Bush) door Pitou, GoYa Quartet & Artvark Saxophone Quartet

Pitou was al heel vroeg gefascineerd door klassieke muziek; op haar elfde kwam ze bij het Nationaal Kinderkoor. De popmuziek ontdekt ze pas rond haar achttiende. Al snel begint ze zelf liedjes te schrijven, maar ondertussen gaat ze ook op muzikaal avontuur wanneer ze in 2013 lid wordt van het Kobra Ensemble – een a cappella sextet dat voor geen vreemd genre of lastige harmonie terugdeinst. In 2018 verlaat Pitou de groep, maar de liefde voor, bijvoorbeeld, de stemzettingen van Le Mystère des Voix Bulgares blijft hoorbaar in haar solowerk. 

Music Bowl: Pitou, Goya Quartet & Artvark Saxophone Quartet
Maandag 23 maart | Kleine Zaal

Bekijk dit concert op de website van Het Concertgebouw

Kattenoog

Pitou (of Pi-tu) is een naam die relatief veel voorkomt in Cambodja. Ze is afgeleid van het Sanskriet Vaidooriyum, dat via Vidoo(ray) transformeerde tot Pitou(ray). Het betekent chrysoberyl of kattenoog, een van de negen heilige edelstenen in het Brahmanisme, de oorspronkelijke religie van (het tegenwoordig boeddhistische) Cambodja.

Nom (de plume)

Met haar artiestennaam staat Pitou in een stevige traditie van singer-songwriters die bekend staan onder hun kort-maar-krachtige voornaam. Die begon in de jaren zestig met Dono-van (‘de Britse Bob Dylan’) en – in Nederland – Armand. Later kwamen Melanie, Nico, Björk en Bloem... Recente voorbeelden van eigen bodem zijn Kovacs, Delise en Wende, en bij de heren Spinvis, Bertolf en Blaudzun.

Singer-songwriter

Het fenomeen van de singer-songwriter komt voort uit de -Amerikaanse folktraditie. In het begin van de jaren zestig begonnen geëngageerde folkzangers als Joan Baez en Bob Dylan hun eigen songs te schrijven. Daarmee maakten ze een cross-over naar een jong poppubliek. Het duurde niet lang voordat er in Amerika en Groot-Brittannië de ene na de andere singer-songwriter opstond.

Je had professionele liedjesschrijvers die zelf begonnen te zingen (zoals Carole King en Randy Newman), en een grotere groep performers uit de ‘post-Dylan’ folktraditie (zoals James Taylor, Neil Young en Leonard Cohen) – met iemand als Paul Simon daar ergens tussenin. In principe ging het om solisten die zichzelf spaarzaam begeleidden op piano of gitaar – met een nadruk op verhaal of boodschap in de teksten.

Dat verhaal werd gaandeweg persoonlijker. Succesvolle artiesten als Neil Young en Joni Mitchell gaven met hun getoonzette zielenroerselen een stem aan een generatie die zich begin jaren zeventig steeds meer op de eigen binnenwereld richtte. Eind jaren zeventig raakte het genre uit de mode.

Vanaf de jaren negentig leefde het genre opnieuw op – ook in Nederland. De laatste jaren kun je gerust spreken van een singer-songwriter-hausse in ons land. In de jaren 2012-2015 culmineerde dit in de succesvolle tv-serie De beste singer-songwriter van Nederland.

Teksten…

Over Pitou’s tweede ep I Fall Asleep So Fast (2018) zei de zanger en veelgeprezen songschrijver van de Britse band Elbow Guy Garvey op BBC Radio 6: ‘It’s not just an extraordinary vocal performance, it’s the details in the lyrics. You can follow it like a conversation, despite it being very detailed. That doesn’t usually happen. This has come from somewhere very instinctual. It’s really stunning.’

…en restjes

Voor haar project Lost Lines vroeg Pitou diverse Nederlandse (song-)schrijvers om restjes ongebruikte tekst. Op het podium improviseerde Pitou vervolgens met haar twee musici op tekstflarden die ze had ontvangen van onder anderen Toon Tellegen, Torre Florim (De Staat), Wende, Ingmar Heytze en Lucky Fonz III.