Onverzettelijke hartstocht

Met een geschat vermogen van ongeveer 13 miljard dollar was de Zwitserse dirigent en zakenman Paul Sacher (1906-1999) aan het eind van zijn leven de op twee na rijkste mens op aarde. Zijn fortuin vergaarde hij doordat hij aan het hoofd stond van het farmaciebedrijf waarvan zijn vrouw de erfgenaam was. De ongekende rijkdom van Sacher de zakenman stelde Sacher de dirigent in staat componisten om stukken te vragen die hij in première liet gaan met het door hem opgerichte Basler Kammerorchester: van Stravinsky, Hindemith en Richard Strauss tot Elliott Carter, Boulez en Dutilleux. Tot de beroemdste werken die dankzij hem werden geschreven, behoren het Divertimento voor strijkers en Muziek voor strijkers, slagwerk en celesta van Béla Bartók.Die componist figureert in de roman De geliefde van mijn moeder (2000) van Urs Widmer (1938-2014). De rijke ­dirigent uit het boek, Edwin genaamd, is geïnspireerd op Paul Sacher.

Edwin is de charismatische dirigent voor wie een jonge vrouw een fatale liefde opvat. Het leven van deze vrouw – de ‘moeder’ uit de titel – wordt door haar zoon in een virtuoze maalstroom van verhalen aan de lezer gepresenteerd, tegen de achtergrond van grote gebeurtenissen van de twintigste eeuw: de nasleep van de Eerste Wereldoorlog, de crisisjaren, de beurskrach van 1929, de opkomst van het fascisme, de Tweede Wereldoorlog, de Holocaust.

Edwin richt als jongeling, als hij nog straatarm is, al een eigen ensemble op, bestaande uit musici die niet aan de bak komen bij bestaande orkesten. Niemand krijgt betaald, behalve de componisten die stukken schrijven. De moeder van de schrijver van het boek doet de administratie en staat dankzij haar toewijding en organisatietalent aan de basis van het succes.

Als Edwin en zijn orkest voor een concert naar Parijs reizen, waar ze in aanwezigheid van Ravel diens werk spelen, kan ze echter niet voorkomen dat het etentje daarna uit de hand loopt: ‘Rond een uur of twee, drie waren ze allemaal dronken en was het orkest bankroet.’ Die nacht bedrijft ze de liefde met Edwin. Voor hem betekent het niets, maar zij zal de rest van haar lange leven (ze wordt 82) naar hem blijven verlangen. Vanaf de oever van een meer waar ze in de buurt woont, kan ze naar de overkant kijken, waar de dirigent in een enorm huis leeft met de steenrijke vrouw met wie hij is getrouwd. Ze fluistert zijn naam, zegt zijn naam, schreeuwt zijn naam. Maar de dirigent ziet haar niet meer staan.

Haar zoon schrijft dus dit boek, dat hij een ‘requiem’ voor zijn moeder noemt en een ‘geschiedenis van een onverzettelijke hartstocht’. En dat is deze kleine, intrigerende roman zonder meer.