De voordelen van ouder worden

Onlangs nam collega-violiste Keiko Iwata-Takahashi na 32 jaar trouwe dienst afscheid van het orkest. Wij traden beiden in hetzelfde jaar aan, sterker nog: we deden op dezelfde dag auditie. Nu is zij dus met pensioen en opeens realiseer ik me dat ik nu toch echt tot de ouderen van het orkest behoor. Misschien was dat nog niet helemaal tot me doorgedrongen omdat wij als orkestleden altijd samen dezelfde ­muziek spelen, zonder onderscheid des leeftijds.

Iemand die het altijd en eeuwig heeft over ouder worden is de mij zeer geliefde dirigent Myung-whun Chung. Nee echt, ik vind hem een muzikaal genie en gelukkig komt hij regelmatig bij ons dirigeren, zoals pas geleden tijdens de VriendenLoterij Zomerconcerten en de festivaltournee naar Zwitserland en Italië. Maar dat gelamenteer over zijn leeftijd en dan die berustende houding...

En toch zit er voor de goede verstaander een bijzondere boodschap onder. Hoe ouder hij wordt, zo vertelt hij iedere keer weer, hoe meer hij inziet dat een dirigent er niet is om ‘een twee in de maat’ te slaan, maar vooral om de grote lijnen in de muziek over te brengen. Er zijn volgens Chung een aantal fases in een dirigentenbestaan: eerst sla je gewoon de maat, daarna ga je doorgaande cirkels maken en uiteindelijk hoef je alleen nog maar een lange muzikale lijn van links naar rechts trekken.

Dat is natuurlijk een prachtig idee, maar er is een klein probleempje. Wij uitvoerenden willen het liefst met z’n allen precies tegelijk inzetten en van harmonie wisselen, ook als we elkaar vanuit de verschillende hoeken van het podium nauwelijks kunnen horen of zien. En daar heb je dan toch weer zo’n ­een-twee-in-de-maat-dirigent voor nodig. Of toch niet? Ik durf het bijna niet te zeggen, maar heel misschien bestaat er een soort muzikale telepathie. Eentje die je al ouder wordend kunt ontwikkelen. En dat je dan gewoon niet meer naar de dirigent hoeft te kijken. Behalve als je het nodig hebt.