Wat is een partituur?

Een partituur bevat alle stemmen van een muziekstuk. Ze staan in een vaste volgorde onder elkaar: houtblazers bovenaan, dan koperblazers, vervolgens slagwerk en harp, dan de strijkers. De partituur is het uitgangspunt voor een dirigent die hiermee de volledige ontwikkeling van alle instrumenten overziet. Orkestleden daarentegen spelen uit een partij waarin enkel hun eigen noten staan.

Werd muziek altijd in partituren genoteerd?

Nee, notatiemethodes verschilden aanzienlijk al naar gelang tijd en plaats. Naarmate muziek in de Middeleeuwen en vroege Renaissance polyfoner werd, experimenteerde men meer en meer met manieren om muziek te noteren. Vaak gebeurde dat in koorboeken, waarbij de verschillende stemmen weliswaar naast en onder elkaar stonden uitgeschreven, maar ieder als apart blokje – zodat het totaaloverzicht niet zo duidelijk was. Na het ontwikkelen van de muziekdruk rond 1500 werd muziek ook overgeleverd in verschillende stemboekjes – als je een madrigaal wilde uitvoeren dan moest je dus een set van die boekjes kopen. Pas in de loop van de achttiende eeuw ontstond de nu gebruikelijke vorm, met alle stemmen op één pagina onder elkaar.

Alternatieve muzieknotaties

Doordat vroege muziekdrukken de stemmen opsplitsten in verschillende stemboekjes is het risicogroter dat er eentje verloren gaat. Daardoor is een aantal werken nu incompleet. Zo vulde Stravinsky onvoltooid overgeleverde muziek van Gesualdo aan. In de veelheid van manieren om muziek te noteren kom je ook tabulatuur tegen. Zo ontstonden voor snaarinstrumenten als de luit verscheidene grepenschriften: genoteerd wordt niet de klinkende toonhoogte maar de actie die de speler moet ondernemen om die te realiseren (bijvoorbeeld positie op de snaar). Tegenwoordige muziekdrukken bedienen zich ook wel van andere vormen van notatie; na de Tweede Wereldoorlog ontstonden bijvoorbeeld grafische partituren.