Psycholoog Fred Woudenberg: ‘Geluid kan het leefgenot van mensen enorm verstoren’

Wat betekent luisteren voor u?

‘Wanneer je in gesprek bent met elkaar betekent goed luisteren: openstaan voor wat de ander te zeggen heeft, nieuwsgierig zijn. Luisteren heeft ook te maken met omgevingsgeluiden, en dat zijn niet altijd aangename geluiden. Je kunt luisteren en er niets van vinden, gewoon luisteren naar wat er is. Ik woon bij een bos en hoor de wind, de vogels, in de verte verkeer en vliegtuigen. Als ik goed luister, sta ik open voor mijn omgeving en heb ik een diepere luisterbeleving.’

Luistert u anders dan anderen?

‘Doordat ik erg met geluid bezig ben voor mijn werk, luister ik misschien aandachtiger dan een ander. Dat is puur beroepsdeformatie. Meer dan de helft van de Nederlandse bevolking hoort geluid van verkeer, waar dan ook. Door me dat te realiseren, verhoogt dat de betrokkenheid bij mijn werk. Ik houd me bezig met geluid als hardnekkig probleem dat het leefgenot van mensen kan verstoren. Luchtverontreiniging begrijpt iedereen, geluid is ongrijpbaarder. Ik ben me bewust van dingen op het gebied van geluid, overal waar ik ben. Het geluidslandschap fascineert me.’

Wat hoort u graag?

‘De eerste nacht dat we in ons huis sliepen was het doodstil, totdat een uil begon te roepen. Ik wist niet wat me overkwam, alleen de stilte en die uil. Dat had ik in het eerdere stadse leven nooit meegemaakt.
In Engeland ben ik eens op retraite geweest, om de stilte te ervaren. Vier dagen lang heb ik geen geluid gehoord, geen stemmen, je was daar om te mediteren. Ik vond het heerlijk.

Toen ik vertrok vroeg ik de weg aan een man die in zijn tuin stond te werken. Hij gaf me aanwijzingen, en ik kon hem alleen maar aanstaren. Niet eerder had ik iemands stemgeluid zo intens beleefd als na die stilteperiode.’

Wat wilt u liever niet horen?

‘Harde, plotselinge geluiden die de vertrouwde geluiden van je eigen omgeving doorbreken, zijn altijd onprettig. Toen de stilte uit het bos was verdwenen, na de lockdowns, hoorde je opeens weer vliegtuigen overkomen. Ik maakte een wandeling met mijn zoontje en hij zei, naar aanleiding van dat gebrom: we moeten naar huis, er komt onweer aan!

Ik zocht eens de stilte op de Veluwe, zelfs daar is dat onmogelijk. Het schijnt dat het nergens ter wereld meer mogelijk is om vierentwintig uur achtereen geen menselijk geluid te horen.’

Wat is het mooiste dat u ooit gehoord heeft?

‘Die uil was een akoestisch hoogtepunt voor mij. Ik ben een enorme natuurliefhebber. Het was alsof ik opeens zelf een deel van de natuur was, niet eens meer een toeschouwer. Ik kan ook erg genieten van Johann Sebastian Bach. Sinds een aantal jaren speel ik piano, en als mijn docent met een aantal speelsuggesties komt kies ik bijna altijd Bach. Zijn muziek is complex en gestructureerd tegelijk, echt prachtig.’

Wat zou u mensen ooit nog willen laten horen?

‘Bachs Brandenburgse concerten, het laatste deel van Beethovens Negende symfonie en Frank Zappa. Maar ook: de zoemende bijen, de vogels, en de stilte. Geluiden kunnen fantastisch zijn, maar stilte is iets unieks en doet iets met je als mens. Als je in jezelf kunt geraken en stilte kunt vinden, beleef je geluid daarna veel intenser, net als toen ik die man in Engeland om de weg vroeg. Ik zou iedereen de gelukzaligheid van de stilte gunnen.’