Serenad Bağcan: muzikale levenspartner van Fazıl Say

De Turkse voornaam Fazıl betekent superieur, deugdzaam, moreel sterk. Geen ongebruikelijke naam. Zangeres Serenad Bağcan heeft een uitzonderlijker voornaam; in het Nederlands zou zij, inderdaad, Serenade heten. Voornamen zeggen meer over de ouders dan over de dragers van de namen. De Turkse componist/pianist Fazıl Say heeft zijn naam ‘waargemaakt’ door het Turkse gezag uit te dagen met zijn ondubbelzinnige keuze voor mensenrechten. Zangeres Serenad Bağcan komt uit een muzikale familie, vandaar die zangerige voornaam. Haar zusters heten Sela (stem) en Sonat (sonate) en ze zingen alle drie. Hun tante is de grootste beroemdheid binnen de familie. Sinds 1971 rijgt deze Selda Bağcan de Turkse pophits aaneen. Nichtje Serenad kreeg pianoles van haar en de piano werd er door tante Selda bijgeleverd.

Voor de jonge Serenad Bağcan, opgroeiend in Ankara, hoorde muzikaal talent bij het dagelijks leven, maar in haar jeugd richtte ze zich vooral op sport. Ze kwam het verst met tafel­tennis, waarin ze landskampioen werd. Vervolgens studeerde ze farmacie, maar apotheker werd ze niet. Via een opleiding in westerse klassieke muziek en een grote liefde voor koorzang werd Serenad uiteindelijk toch de muziekwereld ingezogen. Serenads muzikale familie heeft vast bijgedragen aan haar veelzijdigheid en de vanzelfsprekende manier waarop zij Turkse ­volksmuziek interpreteert: niet als academisch geschoolde alt, maar als zangeres van vlees, bloed en bezieling.
Ze zong bij het Kinderkoor van Ankara en na haar muziekstudie trad ze als alt in dienst bij het State ­Polyphonic Choir. De koormuziek heeft haar veel opgeleverd: niets minder dan een ­levensfilosofie en, door een speling van het lot, een unieke muzikale vriendschap met Fazıl Say.

Overal zou poly­fonie moeten zijn, van de kleinste gemeenschap tot de maatschappij als geheel.

Eerst Serenads levensfilosofie. Die beschrijft zij in termen van samenzang: elke stem heeft een taak en een belang in de gemeenschap. We zijn individuen, maar uiteindelijk zijn we één, ondanks onze verschillen. We ademen tegelijk, maken dezelfde stembuigingen en eindigen tegelijk. Dan zijn de verschillen weg en vormen we een eenheid met één kloppend hart. Overal zou poly­fonie moeten zijn, van de kleinste gemeenschap tot de maatschappij als geheel.

Dan die speling van het lot, de toevalstreffer die voor twee grote musici cruciaal bleek. Het State Polyphonic Choir voerde twee werken van en met Fazıl Say uit. Toen de solist voor het Nâzım Oratorium niet kwam opdagen, schoof de koordirigent Serenad naar voren. En de componist was verrukt: eindelijk had hij gevonden wat hij al twintig jaar zocht, de ideale stem voor de liederen die hij eind jaren negentig was begonnen te schrijven, toonzettingen van zijn favoriete gedichten.

Het duo maakte kort daarop het veelgeroemde album İlk Şarkılar (‘Eerste liederen’, 2013), gevolgd door Yeni Şarkılar (‘Nieuwe liederen’, 2015) en Güz Şarkılar (‘Herfstliederen’, 2017). In 2020 brachten Say en Bağcan hun vierde gezamenlijke album uit, Şu Dünyanın Sırrı, een liedcyclus van 45 minuten met percussie en cello als extra elementen in de eenvoudige orkestratie, opnieuw geheel op Turkse literatuur gebaseerd.
Serenad Bağcan noemt zichzelf een zoekende levenskunstenaar. Spiritueel als zij is, zet ze zich met haar stem in voor vrede en h­armonie. Met haar albums en concerten raakt ze in ieder geval vele harten.