Ssssst...

Een voormalig collega vatte tijdens zijn afscheidsspeech het beroep van orkestmusicus eens kort en bondig samen. ‘De taak van een orkestmusicus is driedelig: zitten, mond dichthouden en je partij spelen.’ Waarna hij toegaf dat het tweede voor hem al die jaren het aller-­áller-moeilijkst was geweest. Begrijpelijk, want ja, daar zitten dan zo’n 120 solistisch opgeleide topmuzikanten, ieder met een uitgesproken mening over tempo, dynamiek, intonatie en interpretatie. Waarbij ieder van hen zich ook nog een keer bijzonder verantwoordelijk voelt voor het eindresultaat, vooral als dat in hun ogen onder de maat dreigt te raken.

Dat er tijdens repetities onderling veel overlegd en gediscussieerd wordt is dus geen wonder. Maar hoe houd je zoiets werkbaar, hoe zorg je ervoor dat het geen kakofonie wordt? Officieus is de regel dat allereerst de dirigent en daarna de groepsaanvoerders het woord nemen, om te beginnen de concertmeester. Bij hem kun je als mindere god, liefst na afloop van de repetitie, ook aankloppen om je zorgen te uiten of eventueel adviezen in te dienen. Maar ja, naar wie luistert híj? Naar hen die de melodie in alle vrijheid willen spelen of naar degenen die de snelle begeleidings­noten daar enigszins regelmatig onder moeten weten te plaatsen?

Het blijft dus toch vaak bij een beetje trekken, duwen en vooral veel toegeven. Oren open, ego opzij, de muziek laten spreken. Maar soms werkt dat niet en moet er toch echt een beslissing worden genomen. Ooit speelden we een compositie met een mooie solo voor de eerste lessenaars van de eerste violen. Na herhaaldelijke pogingen lukte het ze maar niet om het samen te krijgen. Toen sprak dirigent Colin Davis, met die grote mensenkennis waar hij om bekend stond, de violisten toe. Wijzend op de concertmeester sprak hij de volgende woorden: ‘Listen carefully. This man is always right!’ Om daar zachtjes aan toe te voegen: ‘Even when he is wrong’.