Presentator Thomas Vanderveken: ‘Muziek is een ongelofelijke uitvinding van de mens’

Wat betekent luisteren voor jou?

‘Heel veel. Luisteren is voor mij een professionele aangelegenheid. In mijn programma OnderOns, dat lijkt op Zomergasten, moet ik anderhalf uur lang goed luisteren naar iemand die praat. Ik heb piano gestudeerd. Als je muziek maakt is het superbelangrijk om te luisteren naar de klank die je voorbrengt. Luisteren is edel. We hebben niet voor niets twee oren en een mond. Sommige mensen horen zichzelf graag praten, maar vergeten te luisteren. Door mijn beroep, door het interviewen, heb ik geleerd hoeveel je toch nog ontgaat als je luistert. Luisteren vraagt om een actieve houding. Ik kan schrikken van wat ik gemist hebt als ik een programma van mezelf terugkijk. We zijn te veel bezig met halfslachtig luisteren. Door het interviewen heb ik geleerd om anders te luisteren, om te letten op wat er tussen de woorden gebeurt.’

Luister je anders dan anderen?

‘Iedereen luistert met zijn eigen voor­geschiedenis. Ik luister anders naar muziek dan mensen die geen muziek hebben gestudeerd. Ik kan moeilijk luisteren zonder noten te horen, do re mi enzovoort. Soms staat dat de beleving van muziek in de weg, maar vaker zorgt het voor verdieping. Ik heb graag dat er geen achtergrondmuziek klinkt, ik kan me niet goed afsluiten voor geluid. Voor mij is dat heel dwingend.’

Wat hoor je graag?

‘Natuurgeluiden, vogels die fluiten in de ochtend, een heel klassiek geluid. Dat vind ik ongelofelijk mooi. In het gras liggen en een bij die zoemt, heerlijk. Als ik ’s avonds zing voor mijn baby, hoor ik mijn eigen moeder die zingt voor mij. Dat is een stil en nabij, warm geluid. Daar zitten herinneringen aan vast. Daarbovenop is muziek een ongelofelijke uitvinding van de mens, een structurering van tijd en ruimte die ons leven redt. Goede muziek beluisteren werkt helend. Je hebt ­lichaamsbeweging nodig, groenten en noem maar op. Muziekbeluistering hoort daarbij. De toewijding waarmee musici muziek maken is ongelofelijk. Als je weet hoe moeilijk het is om piano of hoorn te spelen, sta je versteld van de zorg die is besteed aan deze door mensen gemaakte schoonheid.’

Wat wil je liever niet horen?

‘Noise, geluid op een plek die niet gemaakt is voor wat je er hoort: een ruimte met marmeren vloertegels, geen gordijnen, op het moment dat je iets zegt klettert die ruimte.
Er bestaat zoiets als slechte muziek: triviale muziek. Trivialiteiten zijn slechter voor de ziel dan gekkigheden. Het is leuker om een gek gesprek te voeren dan een triviaal gesprek. Gesprekken die de werkelijkheid vermijden, een gesprek tussen mensen waarbij om de hete brij heen gedraaid wordt, vreselijk.’

Wat is het mooiste dat je ooit gehoord hebt?

‘Als ik in een zaal zit, voel ik dat de muziek die daar gespeeld wordt bestaat om live uitgevoerd te worden. Muziek die live uit instrumenten komt is formidabel. Die ervaring kun je met de beste luidsprekers niet nabootsen. Als ik tot tranen toe geroerd word, gebeurt dat altijd in een zaal.’

Wat zou je ooit nog willen laten horen en aan wie?

‘Ik denk dat veel wereldleiders baat zouden hebben bij het horen van het geluid van de moeders wier kinderen zijn gedood door oorlogs­geweld, om te bevestigen dat het zonder moet.
Meer mensen zouden naar klassieke muziek moeten luisteren. Ik weet zeker dat honderd procent van de mensen geraakt kan worden door klassieke muziek, alleen ze weten het nog niet! De schoonheid die schuilt in een Scarlatti-sonate, gespeeld door Vladimir Horowitz, daar is iedereen klaar voor. Je kunt er een mooier leven door hebben, het kan je bestaans­palet gekleurder maken.’