Vaarwel
door de redactie 09 nov. 2021 09 november 2021
Bernard Haitink, eredirigent en voormalig chef-dirigent van het Concertgebouworkest, blies op 21 oktober zijn laatste adem uit. Daarmee verloren we een van de grootste en meest geliefde dirigenten ter wereld.
De carrière van Bernard Haitink (1929-2021) begon meer dan 65 jaar geleden bij het Radio Filharmonisch Orkest. Bij het Concertgebouworkest debuteerde hij in 1956; nog geen vijf jaar later volgde hij de voortijdig overleden Eduard van Beinum op als chef-dirigent. Na zijn afscheid in 1988 kwam Bernard Haitink nog vaak terug, en in 1999 benoemde het orkest hem tot eredirigent.
Bernard Haitink stelde zich zelden autoritair op. Integriteit, kwetsbaarheid en een grondige partituurkennis stonden aan de basis van een onmiskenbare overtuigingskracht, met uitvoeringen van grote diepgang tot gevolg. ‘Een goede dirigent geeft het orkest vleugels’, zegt tweede violiste Anna de Vey Mestdagh. ‘Bernard Haitink kon dat als weinig anderen. Hij voerde je mee, het ontstond organisch.’ In het loslaten van de controle toont zich de meester: door een rotsvast geloof in de musici en de partituur durfde Haitink de teugels te laten vieren. ‘Hij inspireerde en vertrouwde het orkest’, zegt solofluitiste Emily Beynon, ‘wist precies wanneer hij iets kon (of moest) overlaten aan het moment of aan de musici, en wanneer hij de teugels weer wat moest aantrekken; voor dat vertrouwen ben ik hem zeer dankbaar.’
Een handvol orkestleden heeft Bernard Haitink nog als chef meegemaakt. Zoals Henk Rubingh, die in december 2021 afzwaait. ‘Hij waardeerde de musici enorm’, aldus de tweede violist, ‘en dat is hét uitgangspunt om tot grote prestaties te komen.’ Fagottist Jos de Lange noemt Bernard Haitink een ‘voorwaarden scheppende dirigent’: ‘Hij gaf de sfeer en het tempo aan, maar liet de details aan ons over.’
Bernard Haitink sprak weinig, maar haalde het beste uit de musici naar boven met een blik of een klein, veelzeggend gebaar. Als het om muziek gaat doen woorden er niet toe, vond de dirigent zelf. Want: ‘Op het moment dat het écht moet gebeuren, kun je geen woord meer zeggen.’
Aan het begin
Een jonge Haitink, vermoedelijk in 1959. Foto: Maria Austria.
Koninklijk bezoek
Bernard Haitink stelt concertmeester Jan Bresser voor aan Koningin Juliana tijdens een galaconcert ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van het Concertgebouworkest, 1 oktober 1962. Foto: Joop van Bilsen.
Stilte, opname!
Luisteren naar de opnames van Bruckners Tweede symfonie, met links van Bernard Haitink opnameleider Jaap van Ginneken en rechts Prins Claus, 1969. Fotograaf onbekend.
Repeteren
Haitink leidt Bruckners Vijfde symfonie tijdens een repetitie met het Concertgebouworkest, 30 november 1971. Foto: Frits van Swoll.
Op tournee
Ontmoeting met de kroonprins van Japan, diens echtgenote en Koningin Beatrix, Tokio, 19 mei 1977. Fotograaf onbekend.
Belletje
De chef-dirigent belt met de opnameleider tijdens een plaatopname. Jaartal en fotograaf onbekend.
Kerstmatinee
Mahlers Vijfde symfonie tijdens de Kerstmatinee van 1986. Foto: NOS.
Onthulling
Dochter Ingrid Haitink onthult het door Sierk Schröder gemaakte portret ter gelegenheid van het 90-jarig bestaan van het Concertgebouworkest, 11 april 1978. Foto: Kors van Bennekom.
Repeteren
De chef-dirigent tijdens een repetitie op 28 augustus 1982. Foto: Peter Keller.
Bruckner
Het Concertgebouworkest en zijn eredirigent na afloop van Bruckners Zevende symfonie, 16 februari 2017. Vlnr. Vesko Eschkenazy, Tjeerd Top, Henk Rubingh, Bernard Haitink, Michael Gieler en Ken Hakii. Foto: Mladen Pikulic.
Kushand
Een kushand voor het orkest na afloop van Bruckners Zesde symfonie, op 13 december 2018. Zijn laatste concerten met het Concertgebouworkest volgden ruim een maand later, op 24, 25 en 27 januari 2019. Foto: videostill.
Meer foto’s zijn te vinden op preludium.nl/haitink-in-memoriam.
De carrière van Bernard Haitink (1929-2021) begon meer dan 65 jaar geleden bij het Radio Filharmonisch Orkest. Bij het Concertgebouworkest debuteerde hij in 1956; nog geen vijf jaar later volgde hij de voortijdig overleden Eduard van Beinum op als chef-dirigent. Na zijn afscheid in 1988 kwam Bernard Haitink nog vaak terug, en in 1999 benoemde het orkest hem tot eredirigent.
Bernard Haitink stelde zich zelden autoritair op. Integriteit, kwetsbaarheid en een grondige partituurkennis stonden aan de basis van een onmiskenbare overtuigingskracht, met uitvoeringen van grote diepgang tot gevolg. ‘Een goede dirigent geeft het orkest vleugels’, zegt tweede violiste Anna de Vey Mestdagh. ‘Bernard Haitink kon dat als weinig anderen. Hij voerde je mee, het ontstond organisch.’ In het loslaten van de controle toont zich de meester: door een rotsvast geloof in de musici en de partituur durfde Haitink de teugels te laten vieren. ‘Hij inspireerde en vertrouwde het orkest’, zegt solofluitiste Emily Beynon, ‘wist precies wanneer hij iets kon (of moest) overlaten aan het moment of aan de musici, en wanneer hij de teugels weer wat moest aantrekken; voor dat vertrouwen ben ik hem zeer dankbaar.’
Een handvol orkestleden heeft Bernard Haitink nog als chef meegemaakt. Zoals Henk Rubingh, die in december 2021 afzwaait. ‘Hij waardeerde de musici enorm’, aldus de tweede violist, ‘en dat is hét uitgangspunt om tot grote prestaties te komen.’ Fagottist Jos de Lange noemt Bernard Haitink een ‘voorwaarden scheppende dirigent’: ‘Hij gaf de sfeer en het tempo aan, maar liet de details aan ons over.’
Bernard Haitink sprak weinig, maar haalde het beste uit de musici naar boven met een blik of een klein, veelzeggend gebaar. Als het om muziek gaat doen woorden er niet toe, vond de dirigent zelf. Want: ‘Op het moment dat het écht moet gebeuren, kun je geen woord meer zeggen.’
Aan het begin
Een jonge Haitink, vermoedelijk in 1959. Foto: Maria Austria.
Koninklijk bezoek
Bernard Haitink stelt concertmeester Jan Bresser voor aan Koningin Juliana tijdens een galaconcert ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van het Concertgebouworkest, 1 oktober 1962. Foto: Joop van Bilsen.
Stilte, opname!
Luisteren naar de opnames van Bruckners Tweede symfonie, met links van Bernard Haitink opnameleider Jaap van Ginneken en rechts Prins Claus, 1969. Fotograaf onbekend.
Repeteren
Haitink leidt Bruckners Vijfde symfonie tijdens een repetitie met het Concertgebouworkest, 30 november 1971. Foto: Frits van Swoll.
Op tournee
Ontmoeting met de kroonprins van Japan, diens echtgenote en Koningin Beatrix, Tokio, 19 mei 1977. Fotograaf onbekend.
Belletje
De chef-dirigent belt met de opnameleider tijdens een plaatopname. Jaartal en fotograaf onbekend.
Kerstmatinee
Mahlers Vijfde symfonie tijdens de Kerstmatinee van 1986. Foto: NOS.
Onthulling
Dochter Ingrid Haitink onthult het door Sierk Schröder gemaakte portret ter gelegenheid van het 90-jarig bestaan van het Concertgebouworkest, 11 april 1978. Foto: Kors van Bennekom.
Repeteren
De chef-dirigent tijdens een repetitie op 28 augustus 1982. Foto: Peter Keller.
Bruckner
Het Concertgebouworkest en zijn eredirigent na afloop van Bruckners Zevende symfonie, 16 februari 2017. Vlnr. Vesko Eschkenazy, Tjeerd Top, Henk Rubingh, Bernard Haitink, Michael Gieler en Ken Hakii. Foto: Mladen Pikulic.
Kushand
Een kushand voor het orkest na afloop van Bruckners Zesde symfonie, op 13 december 2018. Zijn laatste concerten met het Concertgebouworkest volgden ruim een maand later, op 24, 25 en 27 januari 2019. Foto: videostill.
Meer foto’s zijn te vinden op preludium.nl/haitink-in-memoriam.
