Wat een boek!

Toen bijna een kwart­eeuw geleden An Equal Music in het Nederlands verscheen als Verwante stemmen, nam ik mij voor dit boek te gaan lezen. Waarom ik dat al die jaren niet heb gedaan, weet ik niet. Ik had het idee dat het een goed boek zou zijn en misschien was ik bang dat ik teleurgesteld zou worden, maar dat is bepaald niet het geval geweest. Wat een boek!

De roman is geschreven in een dagboekachtige stijl die de verteller veel vrijheid laat en de lezer het idee geeft dicht op de huid van de personages te zitten; alsof alles voor je ogen gebeurt.

Centraal staat de verteller, ­Michael Holme, tweede violist in het Maggiore Quartet. Al heeft hij een melancholische inslag, hij heeft ook gevoel voor humor: de wereldberoemde, langwerpige concertzaal Wigmore Hall noemt hij ‘de heilige schoenendoos der kamermuziek’.

Michael bespeelt een prachtige Tononi, een zeer waardevol achttiende-eeuws instrument dat hij in bruikleen heeft gekregen van een dame uit zijn geboortestad Rochdale, ten noorden van Manchester. Zolang zij leeft, kan Michael de viool blijven bespelen, maar ze wordt zo langzamerhand stokoud en als ze sterft, vreest hij dat haar familie het kostbare instrument zal opeisen.

Vikram Seth blinkt uit in onverwachte plotwendingen en bedwelmende beschrijvingen

Die viool is Michaels beste vriend en de pianiste Julia McNicholl is zijn grote liefde, ook al heeft hij in de tijd dat ze in Wenen leefden zelf zijn verhouding met haar beëindigd. Als hij haar jaren later in zijn woonplaats Londen meent te zien in een passerende dubbeldekker, stelt hij alles in het werk om haar weer te ontmoeten.

Met veel moeite slaagt hij daarin, maar Julia blijkt een groot geheim te koesteren, waar hij door toeval achter komt. Michaels relatie met de andere leden van het Maggiore Quartet begint onder zijn onmogelijke liefde voor Julia te lijden.

Aldus samengevat zou je kunnen denken dat we te maken hebben met een intellectuele variant op de Bouquet­reeks, maar daarmee zouden we het werk van de in India geboren en in het Engels schrijvende Vikram Seth (1952) vreselijk te kort doen, want hij blinkt uit in onverwachte plotwendingen, in bedwelmende beschrijvingen van de omgeving en van muziek, in realistische en komische dialogen en in bezeten innerlijke monologen. Bovendien beschikt hij over de voor een romanschrijver onontbeerlijke empathie, gecombineerd met een diep inzicht in de menselijke psyche.

En dan vergeet ik bijna het allerbelangrijkste: ik geloof niet dat ik ooit een boek heb gelezen waarin de dy­namiek van het musiceren in een kleine groep, hier een strijkkwartet, zo levensecht wordt weergegeven, met oog voor de beklemming van het samen onder druk moeten presteren én voor de euforie die de beloning kan zijn van jaren gesappel, onderling gemopper en gezamenlijke monomane toewijding aan de muziek.

Ik zei het al: wat een boek!