Wat hoort een ijsmuziekmaker?

Wat betekent luisteren voor jou?

‘Luisteren is mijn werk, en mijn werk is mijn leven. Ik luister naar álles wat er om me heen gebeurt. Naar veel geluid kan ik luisteren alsof het muziek is. Dat ligt vooral aan de setting en aan de ordening. Als die kloppen kan elk geluid muziek zijn. Ik heb gewerkt op boorplatformen, in fabrieken, op boten en heel veel met ijs en water. Overal zit muziek in.’

Luister je anders dan anderen?

‘Ik ben drummer en slagwerker. Anders dan bij de meeste musici heb ik geen vast instrument met een gegeven geluid waar ik iets moois van moet maken. Bij mij is het andersom: ik wil een geluid en zoek daar het instrument bij. Sinds twintig jaar zijn water en natuurijs mijn belangrijkste instrumentarium. Met beitelen en schaven maak ik daar mijn instrument van. Ook anders dan bij de meeste musici: als natuurijs je instrument is, heb je niet gek veel repetitietijd.’

Wat hoor je graag?

‘Geluiden die er miljoenen jaren over gedaan hebben om te worden tot wat ze zijn: alle natuurgeluiden. Ik heb een vierentwintig uur durende opname van vogels uit heel Europa. Sommige vogels zijn beter dan de beste jazzmusici, hoor.

Mijn fascinatie voor ijs begon twintig jaar geleden, toen ik gevraagd werd een concert te geven onder een bevroren waterval. Ik maakte drums, een viool en een trompet van ijs. Na dat concert kon ik niet meer stoppen; ik had een nieuw geluid ontdekt waar nog niemand muziek mee had gemaakt. De volgende winter zat ik er weer.

‘Sommige vogels zijn beter dan de beste jazzmusici, hoor.’

Wist je dat alleen natuurijs mooi klinkt? Artificieel ijs, van waar ook op de wereld, klinkt niet. Hoe mooi het er ook uitziet. Het resoneert niet, soms geeft het niet eens een toon. Waarom weet alleen de natuur. Natuurijs heeft juist een heel heldere toon en kan lang doorklinken. Ook bijzonder: natuurijs uit één meer klinkt overal ongeveer gelijk, maar geen twee meren klinken hetzelfde. Het blijft ontdekken. Sinds kort weet ik hoe ik ijs moet slijpen als ik de boventonen wil veranderen.’

Wat wil je liever niet horen?

‘Ik ben dertig jaar zo iemand geweest die in elk restaurant vroeg om de luide geluiden uit te zetten. Zo’n koelingssysteem waar de taarten in staan, vreselijk. Nu ben ik milder, maar ik heb thuis wel speciale isolatie gebouwd voor mijn afwasmachine, en ik heb de stilste koelkast die er te krijgen is. Ventilatiesystemen in concertzalen, ook vreselijk. Die staan uit als ik een concert geef. Het eist te veel je aandacht. Dat betekent niet dat het stil moet zijn. Ik begin mijn dag graag met keiharde muziek. Een onweersbui of heel zware wind is ook prachtig. Pure energie.’

Wat is het mooiste dat je ooit gehoord hebt?

‘Het geluid van een stuk ijs in een iglo. Dat is ongelofelijk. Mijn concerten geef ik in iglo’s waar zo’n twintig personen in kunnen. Ik ben waarschijnlijk de enige muzikant die voor elk concert een nieuwe concertzaal bouwt! In een iglo is het 100% stil, je hoort er je eigen hartslag. En het is er stabiel vier graden onder nul. De ideale plek voor ijsmuziek. Al klinkt ook elke iglo anders. Dat heeft veel te maken met de dikte van het laagje ijs aan de binnenkant.’

Wat zou je mensen ooit nog willen laten horen?

‘Zonder twijfel muziek in een iglo. Kom vooral naar Noorwegen, ik oogst er met mijn crew elke winter ijs en bouw nieuwe concert­iglo’s! Ik heb zelfs mijn eigen ijsmuziekfestival. Om de natuur te waarderen is het vooral van belang om in de natuur te zíjn. En dan niet een dagje, je moet een paar dagen nemen om tot rust te komen. Je oren zijn dan frisser, scherper. Mits je niet de hele dag naar een podcast luistert natuurlijk.’

Wie is Terje Isungset?
Slagwerker Terje Isungset (1964) verdiende zijn sporen ook als componist. Hij speelt een belangrijke rol in de Noorse jazz-scene, en werd in zijn geboorteland onderscheiden met het predicaat Jazz Musician of the Year en Composer of the Year. Voor zijn eigen muziek maakt hij niet alleen instrumenten van ijs, maar ook van ander natuurlijk materiaal, zoals berkenhout, graniet en leisteen.

IJsmuziek horen? Beluister het hieronder of reis het eerste weekend van februari af naar Isungsets ijsfestival: Icemusicfestivalnorway.no