Welke kunst hangt er in Het Concertgebouw?

De aankoop van twee aquarellen vormde het startpunt voor de kunstcollectie van Het Concertgebouw. Lezers die het gebouw een beetje kennen, hebben ze vast wel eens opgemerkt: de twee werken om de hoek bij de hoofdgarde­robe – zie de afbeelding linksboven op de pagina hiernaast. Daarop legde Nicolaas van der Waay vast hoe het er tijdens het inwijdingsconcert van de Grote Zaal op 11 april 1888 aan toe ging. Dames in weelderig wit, heren in smoking, op een podium dat er iets anders uitzag dan tegenwoordig.

Sinds die eerste aankoop is de collectie enorm gegroeid: de inventarislijst vermeldt op dit moment zo’n 160 werken. Een groot deel ervan is geschonken of in bruikleen gegeven, andere zijn gemaakt in opdracht van Het Concertgebouw of het Concertgebouworkest, en allemaal hebben ze een relatie met de één en/of de ander. Een deel van de kunstwerken bevindt zich in depot, van een paar zijn er replica’s opgehangen omdat de originelen te kwetsbaar zijn. In 1995 zijn alle stukken, dankzij een subsidie van de Mondriaan Stichting, gerestaureerd, bij de laatste grootschalige renovatie van het interieur is er een nieuwe keuze gemaakt uit de collectie, en vorig jaar hebben de twee vaste restaurateurs nog een ‘afstofronde’ gedaan.

Lees ook: 'De geheimen van de Grote Zaal'

Niet alleen in de publieksruimtes maar ook bijvoorbeeld in de kantoren en in de kleedkamers hangen stukken. Een paar toppers: een tekening van Johan Wagenaar door Chris Lebeau uit 1929, een schilderij van het Concertgebouw Sextet – het eerste ensemble uit het Concertgebouw­orkest – gemaakt rond 1910 door Johan van Hell, ­videokunst in de Dirigentenfoyer, een kop van Gustav Mahler gemaakt door zijn dochter en in 1995 door zijn kleindochter geschonken ter gelegenheid van het Mahler Feest, het levensgrote zandstenen kwartet bij de Kleine Zaal. En, niet te vergeten, de vlag van ­Arman­­do, midden in Het Concertgebouw Café.

Loop eens een rondje en ontdek je favoriete kunstwerk.

Feestconcert

Nicolaas van der Waay (1855-1936) maakte twee aquarellen van het openingsconcert van de Grote Zaal op 11 april 1888. Van der Waay is vooral bekend vanwege de allegorische voorstellingen op de Gouden Koets en het schilderij Kerkgang van burgerweesmeisjes, dat zich in het Amsterdam Museum bevindt.

In de zithoek

Marie Heineken – inderdaad, familie van – schilderde in 1890 de Willemsparkweg in aanleg, met op de achtergrond Het Concertgebouw. Het schilderij hangt in een van de kleedkamers bij de Kleine Zaal. Marie Heineken (1844-1930) woonde het grootste deel van haar leven in Amsterdam, waar ze zich toelegde op stillevens, stadsgezichten en landschappen.

Wie kent Cuypers nog?

Tussen 1907 en 1943 trad Hubert Cuypers (1873-1960) veelvuldig op als dirigent bij het Concertgebouworkest; vaak stonden eigen werken op het programma. In een van de kleedkamers van de Kleine Zaal hangt zijn portret, gemaakt in 1939 door Rob Graafland (1875-1940). 

Erna door Arie

Marian van Dijk-Kater en haar man Bill van Dijk schonken in 2014 aan Het Concertgebouw een portret van sopraan Erna Spoorenberg, gemaakt door Arie Kater, de vader van de schenkster. Erna Spoorenberg (1925-2004) maakte furore in operahuizen wereldwijd, en was geliefd om haar solo’s in Bachs Matthäus-Passion.

Willem Mengelberg

Jan Sluijters (1881-1957) – vanaf de jaren 1920 een gevierd kunstenaar – maakte in 1938 diverse portretten van dirigent Willem Mengelberg. Eén ervan bevindt zich in het Singer Museum in Laren. Het hier afgebeelde schilderij hangt in de gang bij de Antichambre op de eerste verdieping. 

Kozijn met volant

Op kantoor bevindt zich een ontwerp voor een (daadwerkelijk uitgevoerde) foyer, gedateerd 2 oktober 1950. Het inmiddels verbleekte onderschrift vermeldde ‘Aanzicht kozijn foyer met volant [de bekleding van de verwarming, red.]’.  De architect was Simon Switzar, van wie de vitrines met spiegels in de omloop van de Grote Zaal nog altijd in gebruik zijn.

S.v.p. niet bevuilen

Origineel van een programmaomslag uit 1917, door kunstenaar en belastingambtenaar Otto Verhagen (1885-1951). Onderaan de illustratie valt te lezen: ‘S.v.p. niet bevuilen bij de reproductie’. Inmiddels hangt het veilig achter glas op kantoor.

In de Grote Zaal

At the Concert, in 2004 geschilderd door Michael Ryan, werd in 2013 in bruikleen gegeven door ING. De in de staat New York geboren kunstenaar woont en werkt afwisselend in Amsterdam en Amerika. Op het doek zien we het Koninklijk Concertgebouworkest. U vindt het schilderij bij binnenkomst in de gang links vóór de garderobe.