Componiste Anne-Maartje Lemereis: ‘Absolute stilte maakt me onrustig’

Wat betekent luisteren voor jou?

‘Heel veel! Ik luister graag en veel naar muziek, al van kindsbeen af. Aan muziek zijn voor mij sterke herinneringen gekoppeld. Luisteren is ook mijn werk geworden. Ik luister naar wat ik zelf schrijf als componist, maar ook naar wat mijn studenten maken. Op dat laatste probeer ik constructieve feedback te geven. Naar mijn eigen muziek luister ik minder objectief dan naar muziek van anderen, voor mezelf ben ik harder en kritischer. Van luisteren naar mijn studenten leer ik: luister ook zo naar jezelf, positief kritisch. Ik kan dat steeds beter, met meer rust en afstand mijn eigen werk beoordelen.’

Luister je anders dan anderen?

‘Misschien een beetje. Iedereen luistert anders dan een ander. Ik ben me zeer bewust van geluid, dat is mijn componistenbrein. Als ik lesgeef aan kinderen of mensen die nog nooit hebben gecomponeerd, beginnen we met een luisteroefening, die noem ik het ‘Luisterdagboekje’. Je bent een minuut stil en schrijft alle geluiden op die je hoort, daaruit kies je vervolgens het mooiste of beste. Iedereen komt met iets anders, waaruit blijkt dat ieder een ander creatief brein heeft. Allemaal halen we iets anders uit de geluiden om ons heen, dat kun je gebruiken als je kunst maakt. Als componist ben je de baas over het geluid dat klinkt.’

Wat hoor je graag?

‘Ik hoor graag muziek, maar ook stilte. Ik heb behoefte aan stilte, het is een uitdaging om die te vinden. Absolute stilte maakt mij ook onrustig omdat ik tinnitus heb en in doodse stilte een piep in mijn hoofd hoor. Vaak heb ik liefst iets van geluid om me heen, om juist stilte te ervaren. Ik word dan niet geconfronteerd met die piep. Ik zit graag in een café met geroezemoes of een zacht muziekje. Ook podcasts heb ik vaak opstaan, dan hoor ik niet altijd bewust de stemmen, maar heb ik iets op de achtergrond.

‘In de klank van een piano zit een stukje magie die ik niet kan uitleggen’

Naar muziek luisteren vind ik fijn: Stravinsky, Gesualdo en minimal music. Ook zet ik graag iets op wat ik nog niet ken of waarvan ik niet per se houd, om me te laten inspireren of verrassen. Ik vind dat ik dat moet doen als componist. Op het conservatorium, waar ik lesgeef, klinkt uit alle hoeken en gaten muziek, dat heeft iets comfortabels. Ik vind het de fijnste plek op aarde.’

Wat wil je liever niet horen?

‘Ik kan slecht tegen huilende baby’s en de stress van de moeders daaromheen, de onrust die dat geeft. Natuurlijk zijn er meer geluiden die ik minder aangenaam vind, maar eigenlijk ondervind ik niet zo snel geluidshinder. De piep in mijn oor is soms onprettig.’

Wat is het mooiste dat je ooit gehoord hebt?

‘Het geluid van een piano. Ik wist vanaf mijn vierde dat ik piano wilde spelen, terwijl we er geen hadden thuis. Die liefde is nooit overgegaan. Als ik in de auto zit en gedachteloos de radio aan heb, het orkest inzet en het blijkt een pianoconcert te zijn: ik reageer daar fysiek op, zo fijn vind ik dat. Dat heeft voor mij te maken met fijne herinneringen aan mijn jeugd, nostalgie. Ik heb op de piano veel geleerd en er veel op meegemaakt. Er zit ook een stukje magie in de klank die ik niet kan uitleggen. Ik vind het prettig dat een piano helder en direct kan klinken. Tegelijkertijd: die volle lage bassen, heerlijk!’

Wat zou je ooit nog willen laten horen en aan wie?

‘Ik zou graag willen dat iedereen nieuwe muziek hoort. Mijn boodschap is: zoek naar componisten van nu, luister naar hun muziek. Bel ze op, stuur ze een mailtje: heb je een luisteradvies voor me? Nieuwe muziek is niet per se lelijk of ingewikkeld. Ik heb een heilig geloof in de hedendaagse muziek en het belang ervan.’

Benieuwd hoe je nieuwe muziek kunt leren waarderen? Lees hier ons achtergrondverhaal over eerste hulp bij hedendaagse muziek!