Symfonisch experiment met Damon Albarn

Damon Albarn: Symphonic Loops bevat bezwerende Afrikaanse ritmes, stemmige popnummers, vogelgeluiden, symfonische muziek van Olivier Messiaen en meer. Om dit alles in één groot muziekavontuur te gieten werkt het Concertgebouworkest samen met creatief partner Pierre Audi, dirigent André de Ridder, West-Afrikaanse muziekgrootheden als zanger Afel Boucoum en koraspeler Mamadou Diabaté… En natuurlijk Damon Albarn zelf. Wie is deze veelzijdige Brit?

Blur

De Londense band Blur kwam op in 1989. Rond 1992 vonden frontman Damon Albarn en zijn ­bandgenoten hun stijl in puntige, melodieuze popnummers, naar het voorbeeld van oer-Britse bands als The Beatles, The Kinks en XTC. Dat sloeg pas echt aan met het derde album, Parklife (1994), dat vier Brit Awards won. Blur stond nu in het centrum van de belangstelling en werd, tegen wil en dank, een vlaggenschip van de ‘britpop’, die frisse Britse muziek weer hip moest maken in een tijd dat zwaarmoedige Amerikaanse rockbands de boventoon voerden. De Britse muziekpers orkestreerde een strijd tussen Blur en een andere populaire band, Oasis uit Manchester. De ‘battle of britpop’ stortte Blur na 1995 in een crisis. Albarns sterstatus botste met zijn brede culturele interesse en politieke standpunten, en in vergelijking met de ‘working class heroes’ uit het noorden werd Blur door het grote publiek als te intellectueel ervaren.

Katalysator

Door onder meer te experimenteren met elektronica, hiphop en gospel vond Blur zijn eigenwaarde terug – en ­wereldwijd succes. ‘Ik kan de hele dag aan mijn piano zitten en briljante observerende popliedjes schrijven’, aldus Albarn, ‘maar je moet verder gaan.’ Nieuwe energie vond hij vanaf 1998 ook in projecten waarbinnen hij anoniemer kon zijn, meer katalysator dan ster. Zoals Gorillaz, een fictieve ‘band’ bestaande uit stripfiguren. De single Clint Eastwood (2001) werd een enorme hit, maar Gorillaz liet zich niet in een stroming persen. Nu was Albarn in charge.

Kruisbestuivingen

Tijdens een reis door Mali dompelde Albarn zich onder in de rijke muziekcultuur van dat land. Na het album Mali Music (2002) volgden meer reizen, ook naar Congo, Nigeria en Burkina Faso. In 2005 bracht Albarn musici uit Afrikaanse en westerse landen bijeen voor een project onder de naam Africa Express. Hij vestigde aandacht op de schrijnende armoede in Mali, maar wilde ook laten zien dat Afrika ons tot voorbeeld kan dienen. ‘It always struck me that Africa was, in a strange way, a futuristic place and had elements and vibes and spirits that were going to inform the future. Africa Express is an attempt to engage that power outside Africa, and for everyone to benefit from it. And also it’s just fantastic fun...a very joyful train.’

Sindsdien vond hij de kruisbestuivings­trein steeds opnieuw uit. Aanvankelijk ging het om spontane kleinschalige optredens in Londense pubs, later volgden meerdere albums en urenlange shows op grote festivals. Naast vaste gasten als de Nigeriaanse drummer Tony Allen, de Senegalese zanger Baba Maal en de Malinese zangeres Oumou Sangaré speelden westerse popcoryfeeën mee als Björk, Brian Eno, Fatboy Slim, Paul McCartney, Martha Wainwright en Paul Weller. In 2016 bracht Albarn naar het Westen gevluchte musici van het Syrisch Nationaal Orkest voor Arabische Muziek bij elkaar voor een tournee en een album.

Duizend gezichten

Ondertussen bleef Albarn productief als songwriter, componist en producer. Zo was hij medeproducent van Bobby Womacks album The Bravest Man in the Universe (2012). Hij maakte meerdere filmsoundtracks, een musical (Wonder.land) en drie opera’s – het in het mandarijn gezongen Monkey: Journey to the West, het op barokmuziek geïnspireerde Dr Dee en in 2020 Le Vol du Boli, een eerbetoon aan Afrika met regisseur Abderrahmane Sissako. Blur beleefde enkele wonderbaarlijke wederopstandingen en ook Gorillaz is nog steeds springlevend.

Albarns songwriting bleek zich verbazend goed te voegen naar al die verschillende stijlen. Zo werd hij een man met duizend gezichten – veelzijdig, nieuwsgierig, ongrijpbaar. In 2014 kwam eindelijk een soloalbum uit onder zijn eigen naam, het even experimentele als toegankelijke ­Everyday Robots. In november 2021 kwam zijn tweede solo-album uit, The Nearer the Fountain, More Pure the Stream Flows.

De confrontatie met een groot symfonie­orkest betekent een nieuwe reis voor Damon Albarn. Ook voor het Concert­gebouworkest is deze eclectische samenwerking nieuw. Het is een groot experiment en wat er precies uit komt weten we nog niet, maar aan de ingrediënten zal het niet liggen.

Zie ook de infographic over Afrikaanse muziekinstrumenten en het interview met Pierre Audi.